Thế là chẳng bao lâu những phụ nữ tại Longbourn đều đến thăm viếng Netherfield. Họ được thăm viếng trả lễ đúng cách. Tư cách dễ mến của Jane Bennet chinh phục bà Husrt và cô Bingley. Mặc dầu bà mẹ có thái độ không ai chịu nổi và các em cô không đáng nói đến, họ đều muốn làm thân với cô chị. Jane cảm thấy rất vui được quan tâm như thế, nhưng Elizabeth vẫn nhận ra vẻ kiêu kì của bên kia trong việc đối xử với mọi người và ngay cả với Jane, nên cô cảm thấy không thể ưa được hai người, mặc dù lòng tốt của họ đối với Jane đều có ảnh hưởng đến tình cảm của Mr Bingley. Rõ ràng là mỗi khi hai người gặp nhau, anh đều tỏ ra thật sự mến cô, còn đối với Jane, cô cũng thích anh nhiều hơn, nhưng cô vui khi thấy mọi người không nhận ra điều này. Cô là kết hợp một cách mạnh mẽ tính khí điền đạm và thái độ phấn khởi, và hai điều này che dấu sự suy đốn của những kẻ hay chen vào chuyện của người khác. Elizabeth nói chuyện này cho Charlotte Lucas nghe. Charlotte trả lời:

- Có thể là điều hay nếu tạo ấn tượng như thế cho thiên hạ, nhưng đôi lúc dè dặt quá cũng bị bất lợi. Nếu một người con gái cứ che giấu mãi tình cảm của mình, cô ta có thể sẽ đánh mất cơ hội làm anh chàng chú ý đến mình, và lúc ấy không còn điều gì khác ngoại trừ tự an ủi khi thiên hạ cũng mù tịt như mình. Hầu như trong mọi mối quan hệ đều cần ít nhiều cảm kích hay phù phiếm, đến nỗi nếu cứ đẻ cho mọi việc tự do phát tiển thì chẳng có gì là đãm bảo cả. Chúng ta có thể bắt đầu một cách thoải mái – có thể một tình thương mến nhẹ nhàng cũng là tự nhiên thôi, nhưng rất ít người trong chúng ta có thể yêu thật lòng mà không cần bên kia khích lệ. Trong mười trường hợp, đến chín trường hợp mà người phụ nữ nên tỏ lộ niềm cảm mến nhiều hơn tình cảm của mình. Chắc chắn Bingley mến chị của em, nhưng anh ta có thể dừng ở đấy nếu chị ấy không giúp anh tiến thêm.

- Nhưng thật ra Jane có tỏ ý khích lệ anh ta tiến thêm, trong giới hạn mà phẩm giá của chị ấy cho phép. Nếu em đã có thể cảm nhận được tình ý của chị ấy thì anh ta sẽ là kẻ ngu ngốc nếu như không nhận ra.

- Eliza, nên nhớ rằng đối với tâm tính Jane, anh ta không hiểu nhiều như em đâu.

- Nhưng nếu một phụ nữ đã có cảm tình đặc biệt với một chàng trai và không cố tình giấu giếm, anh ta cần tìm hiểu cho rõ.

- Có thể anh ấy cần phải tìm hiểu, nếu anh ta biết nhiều về cô ấy. Nhưng mặc dù Jane và Bingley gặp gỡ nhau khá thường xuyên, không bao giờ hai người gặp nhau được lâu. Vì họ luôn gặp nhau trong đám đông, họ không thể trò chuyện với nhau nhiều. Vì thế Jane cần phải tranh thủ từng thời khắc để nắm bắt lấy tình cảm của anh. Khi đã chắc chắn chiếm được trái tim của anh ta, chị có thể nhàn nhã tùy thích trong tình yêu.

- Kế hoạch của chị tốt thật đấy, không còn gì hồ nghi ngoại trừ ước muốn hôn phối, nếu em nhất quyết lấy một anh chàng giàu có, hoặc bất cứ anh chàng nào, em sẽ theo cách này. Nhưng đấy không phải là cảm nghĩ của Jane, chị ấy không có chủ ý đóng kịch. Chị ấy vẫn không chắc tình cảm của mình ra sao, hoặc là chuyện này có hợp lý hay không? Jane chỉ mới quen biết anh ta có nửa tháng. Đã nhảy với anh ta bốn bản ở Meryton, và chỉ gặp anh ta một lần tại nhà anh, và từ lúc ấy ăn tối bốn lần với anh cùng với những người khác nữa. Những cơ hội này không đủ cho Jane hiểu nhiều về anh.

- Em đúng theo cách nói của em. Nếy Jane chỉ đơn thuần ăn tối với anh, chị ấy chỉ có thể biết anh ăn có ngon miệng không, nhưng em nên nhớ hai người đã gặp nhau trong bốn buổi tối, bốn buổi tối có thể tạo nên rất nhiều việc.

- Vâng trong bốn buổi tối đã giúp họ thấy được họ cùng yêu thích môn giải trí nào, nhưng về tính khí của hai người, em nghĩ họ không để lộ ra nhiều.

- À, chị thật tình mong Jane được toại nguyện, và nếu chị ấy lên xe hoa ngày mai, chị tin rằng chị ấy chắc chắn sẽ được hạnh phúc như thể chị đã tìm hiểu về anh trong mười hai tháng. Hạnh phúc trong hôn nhân hoàn toàn chỉ do cơ may. Nếu hai bên đồng cảm với nhau trước đấy, hoặc tính khí hai bên tương đồng nhau trước đấy, thì cũng không làm cho hạnh phúc thêm chút nào. Họ luôn trù định trở thành người khác hẳn sau đó, đủ để mỗi người đều bị phiền toái vì nhau. Vì thế đối với người mà ta sắp chia sẻ cuộc đời thì cần biết về những khuyết điểm của họ càng ít càng tốt.

- Chị làm em buồn cười, Charlotte à, nhưng việc chị nói nghe không ổn chút nào. Chị hẳn biết nó không ổn nên em tin là chị chẳng bao giờ hành động thế.

Trong khi bận rộn quan sát mối quan hệ giữa Bingley và chị mình, Elizabeth không ngờ rằng mình là đối tượng đáng lưu ý trong mắt bạn của Mr Bingley. Darcy ban đầu không mấy nhìn nhận rằng cô đẹp, anh đã thấy cô trong buổi dạ vũ mà không hề mến mộ cô. Và sau đấy anh nhìn cô chỉ để chê bai. Nhưng chẳng bao lâu, sau khi anh thấy rõ và kể cho bạn bè nghe rằng anh khó nhìn thấy nét đẹp nào trên gương mặt cô, thì anh đã bắt đầu cảm nhận gương mặt cô toát lên vẻ thông minh khác thường, qua biểu hiện đẹp đẽ từ đôi mắt huyền của cô. Khám phá này là một điều làm anh xấu hổ không kém. Mặc dù qua con mắt nghiêm khắc của mình anh thấy thể hình của cô kém cân đối, anh phải công nhận ra vóc dáng của cô toát ra vẻ thanh thoát ưa nhìn; mặc dù anh chê cử chỉ của cô không phải thuộc giới thượng lưu, nhưng anh bị tính hay bông đùa của cô cuốn hút. Về việc này cô hoàn toàn không nhận ra – với cô anh chỉ là một người ở đâu cũng không cảm thấy dễ chịu, la người đã chê cô không đẹp đến mức không đáng cho anh mời khiêu vũ.

Anh bắt đầu muốn tìm hiểu thêm về cô. Để có bước đầu tiến đến việc chuyện trò với cô, anh góp lời vào những cuộc chuyện trò của cô với người khác. Việc này làm cô để tâm. Đấy là khi nhà Lucas tổ chức một buổi họp mặt lớn.

Elizabeth nói với Charlotte:

- Anh Darcy có ý gì thế khi anh ta góp ý vào câu chuyện em đang trao đổi với Đại tá Forster?

- Đấy là câu hỏi mà chỉ anh được mới có thể trả lời.

- Nhưng nếu anh ta làm như thế lần nữa, chắc chắn em sẽ cho anh ta biết em nghĩ thế nào về anh ta. Hắn có con mắt rất nhạo báng, nếu em không bắt đầu một cách xấc xược em sẽ trở nên sợ hãi hắn mất.

Ngay sau đấy, anh chàng lại đến, mặc dù có vẻ không muốn góp lời. Cô Lucas thách bạn mình đề cập với anh đến việc họ vừa trao đổi. Thế là Elizabeth bị thách thức, cô quay lại anh chàng và nói:

- Ngài Darcy, ngài có cảm thấy tôi vừa phát biểu rất hay không, khi tôi trêu Đại tá Forster rằng nên tổ chức một buổi dạ vũ ở Meryton?

- Tôi ủng hộ nhiệt tình, nhưng tôi nghĩ đây là chủ đề mà các cô luôn ủng hộ nhiệt tình nhất.

- Anh nghiêm khắc với chúng tôi quá.

- Bây giờ đến phiên cô bị trêu, Eliza, tôi sẽ dạo nhạc mở đầu, rồi cô biết phải tiếp nối như thế nào. – Lucas chen vào.

- Chị thật là người lạ lùng so với bạn bè – luôn luôn muốn đàn hát trước mặt mọi người! Nếu tính cách phù phiếm của em trở thành nhạc và thơ được là do chị giúp ích rất nhiều đấy. Nhưng em không muốn trình diễn trước mặt những người mong muốn được xem màn trình diễn hay nhất.

Tuy nhiên, vì cô Lucas nhất quyết yêu cầu, cô nói tiếp, nhìn qua Darcy:

- Được rồi, nếu phải như thế thì đành vậy. Có một câu châm ngôn rất hay mà mọi người ở đây đều biết : “Hãy giữ lấy hơi thở để thổi nguội cháo” nên tôi sẽ giữ hơi thở mà hát cho hay.

Màn trình diễn của cô thật dễ thương, tuy không có gì tuyệt diệu. Sau một, hai bản và trước khi cô có thể đáp ứng lời yêu cầu tiếp tục, tiếng dạo nhạc đã cất lên từ cô em Mary, đứa con chất phác nhất gia đình, chuyên cần học hỏi cho kiến thức và sự hoàn thiện, luôn luôn nóng nảy muốn biểu thị.

Mary không có kì tài hay khiếu thưởng thức, mặc dù tính phù phiếm khiến cô chuyên cần, nó cũng tạo cho cô bộ dạng thông thái rởm và cử chỉ kiêu sa, nên điều này cũng có thể gây xúc phạm cho người hơn là cô nghĩ. Elizabeth, xuề xòa và chân thật lắng nghe với mọi thích thú tuy tài năng của cô em không bằng nửa cô. Mary, vào cuối bản concerto, vui sướng muốn mua thêm vài lời ca ngợi và cảm kích bằng những giai điệu Tô Cách Lan và Ái Nhĩ Lan, theo lời yêu cầu của các cô em. Các cô này đang khiêu vũ ở cuối căn phòng cùng với các cô nhà Lucas và vài ba sĩ quan.

Darcy đứng trong sự khinh bỉ thầm lặng về cách thức trải qua một buổi tối như thế này, và thoát ra ngoài mọi cuộc trò chuyện. Anh đắm chìm trong suy nghĩ của mình mà không để ý rằng Ngài William đang đứng kế bên, cho đến khi ông này lên tiếng.

- Anh Darcy, kể ra cũng thật vui cho bọn trẻ! Không có gì hơn khiêu vũ. Tôi cho khiêu vũ là cái thú tinh tế đầu tiên của xã hội tao nhã.

- Đúng vậy thưa ngài. Khiêu vũ cũng là cái mốt thịnh hành của những xã hội kém tao nhã trên thế giới. Mọi người hoang sơ đều có thể nhảy múa.

Ngài William chỉ mỉm cười.

- Tôi tán thưởng tíêt mục trình diễn của cô bạn anh…

Ông ngừng nói một khoảnh khắc khi trông thấy Bingley gia nhập nhóm chuyện trò, rồi tiếp tục:

- Và tôi tinh chắc rằng anh tinh thông môn khoa học nhân văn, anh Darcy.

- Tôi nghĩ rằng ngài đã thấy tôi khiêu vũ ở Meryton.

- Vâng đúng như vậy. Tôi vui thích vô cùng với quan cảnh mình mục kích. Anh có thường khiêu vũ ở điện St James không?

- Chưa bao giờ thưa ngài.

- Anh có nghĩ rằng nên có lời tán dương đúng cách cho nơi ấy chứ?

- Đấy là lời tán dương mà tôi chưa bao giờ ban cho bất kì nơi đâu khác, nếu tôi có thể thoái thác.

- Tôi đoán nhà anh ở trong thành phố có phải vậy không?

Darcy chỉ nghiêng người không nói.

- Có lúc tôi có ý nghĩ sống ổn định tại thành phố vì tôi thích xã hội thượng lưu, nhưng xem chừng bầu không khí ở London không phù hợp với phu nhân Lucas.

Ông ngừng, chờ đợi một câu trả lời, nhưng anh chàng không sẵn lòng nói thêm câu nào. Vừa lúc đấy, Elizabeth đang đi đến họ, ông chợt nảy ra ý nghĩ làm một việc thật hào hiệp, nên ông gọi cô:

- Eliza thân yêu, tại sao cô không khiêu vũ? Anh Darcy, cho phép tôi giới thiệu cô nương này với anh như một bạn nhảy đáng mơ ước. Tôi chắc rằng anh không thể khước từ, khi trước mặt anh có một vẻ đẹp tuyệt vời như thế này.

Rồi nắm lấy tay cô, đáng lẽ ông đã dẫn cô đến chỗ Darcy, cái anh chàng rất đỗi ngạc nhiên nhưng không hẳn muốn từ chối, thì cô đã lập tức thối lui và nói với một ít bối rối:

- Thật ra , thưa ngài, tôi không có ý định khiêu vũ chút nào. Xin Ngài đừng nghĩ rằng tôi đến đây để tìm bạn nhảy.

Với mọi khuôn phép đúng mực, Darcy yêu cầu được nhận vinh dự từ bàn tay cô, nhưng bị khước từ. Elizabeth đã cả quyết, ngay cả Ngài William cũng không thể lay chuyển cô dù cho ông gắng thuyết phục.

- Eliza, cô khiêu vũ quá đẹp nên thật là vô tình nếu cô không cho tôi được diễm phúc xem cô trình diễn. Mặc dù vị này không thích tham dự cuộc chơi, tôi chắc rằng anh sẽ không từ chối chiều ý chúng ta trong nửa giờ.

Elizabeth mỉm cười:

- Ngài Darcy chỉ lịch sự thế thôi.

- Đúng là vậy nhưng cô Elizabeth thân yêu, xét qua hoàn cảnh xui khiến, sẽ không có gì làm lạ nếu anh sẵn lòng chiều theo ta, vì ai có thể từ chối một người như cô?

Elizabeth ném một cái nhìn tinh quái, rồi quay đi. Với anh chàng, sự chống đối đã không gây phương hại đến cô. Anh đang nghĩ đến cô với một ít hài lòng khi cô Bingley đi đến.

- Tôi có thể đoán ra chủ đề anh đang suy nghĩ.

- Tôi không tin như vậy.

- Anh đang nghĩ rằng không thể chịu đựng được khi trải qua nhiều buổi tối như thế này – trong một xã hội như thế này. Thật ra tôi đồng ý với anh. Tôi chưa từng thấy khó chịu như tối nay. Sự vô vị lại còn thêm tiếng ồn, và thêm vào đấy là thái độ kẻ cả của những kẻ này. Tôi muốn làm gì đấy để được nghe anh lên án họ mạnh mẽ.

- Xin cô tin rằng ước đoán của cô đã hoàn toàn sai. Đầu óc của tôi đang cảm thấy dễ chịu. Tôi đang suy tư với cả niềm vui mà một đôi mắt đẹp trên gương mặt của một người phụ nữ đẹp có thể ban phát cho tôi.

Cô Bingley lập tức nhìn thẳng vào mật anh, tỏ ý muốn anh nói cho biết người phụ nữ nào đã khơi dậy cho anh những suy tưởng ấy. Và Darcy gan dạ đáp:

- Cô Elizabeth Bennet!

- Cô Elizabeth Bennet! Tôi rất ngạc nhiên. Anh đã cảm mến cô ấy bao lâu rồi? Và xin cho biết lúc nào tôi có thể chúc mừng anh?

- Đấy là câu tôi chờ cô hỏi. Trí tưởng tượng của phụ nữ thật là nhanh, chỉ trong phút chốc nhảy từ cảm mến sang tình yêu, từ tình yêu sang hôn nhân. Tôi biết cô có ý chúc mừng tôi.

- Không mà, nếu anh nghiêm túc về chuyện này, tôi sẽ xem như việc đã được an bày tuyệt đối. Thật ra, anh sẽ có một bà nhạc mẫu duyên dáng, dĩ nhiên bà sẽ luôn luôn đến sống tại Pemberly với anh.

Anh hoàn toàn lạnh nhạt nghe cô nói, trong khi cô lấy làm thích thú ăn nói theo cách này, và khi vẻ điềm tĩnh của anh cho thấy rằng cô không bị ngăn chặn, cô càng thêm tinh quái.

Jane Austen

Kiêu hãnh và định kiến

Diệp Minh Tâm dịch