"Cần nhiều người hái bông", Các tấm biển dọc đường đi, các tờ quảng cáo màu vàng được phân phát đều nói rõ: "Cần nhiều người hái bông."Và hướng dẫn thêm: "Kia. Phía trên kia."

Những cây nhỏ màu xanh thẫm đã có sợi, và những nang bông nặng đang quện chặt trong vỏ.

Các cụm cây bông trắng đã bật tung màng bọc để thoát ra nom tựa như long não.

Thật thích thú được mân mê quả nang trong đôi bàn tay. Mà nhẹ nhàng thôi, với đầu ngón tay.

Tôi hái bông thì sành lắm. Đây người này này. Tôi đến đây, cốt hái bông. Anh có túi đựng không?

Ồ, không, tôi không có.

Cái túi giá một đôla. Người ta sẽ chiết vào công hái trăm năm mươi cân đầu tiên. Tám mươi xu một trăm cân đợt đầu. Đợt thứ hai chín mươi xu.

Này, đến kia lấy cái túi, một đôla. Anh không có túi, người ta sẽ trừ tiền công hái trăm năm mươi cân đầu tiên. Thế là sòng phẳng, mà anh cũng biết rồi.

Rất chi là sòng phẳng. Một cái túi tốt có thể dùng cho cả vụ. Và khi nó đã mòn vì bị kéo lê, kéo đi kéo lại trên đất, chỉ cần xoay ngược lại và sử dụng đầu kia khâu miệng túi lại và phanh cái đầu đã mòn ra. Lúc cả hai đầu đã mòn, thì thế này, vải vẫn còn tốt chán, dùng may một chiếc áo ngủ. Dùng may hai chiếc quần đùi mặc mùa hạ... Rồi... rồi sao nhỉ! Mẹ kiếp! Chiếc túi như vậy lúc nào cũng được việc.

Phải ngoặc nó vào thắt lưng, vuốt thẳng nó ra, kéo lê nó giữa đôi cẳng. Mới đầu chả cảm thấy gì, cứ như không, nhẹ tênh tênh. Lấy đầu ngón tay hái múi bông nhét vào túi nằm giữa hai cẳng. Bọn trẻ con bám theo sau, trẻ con không cần túi, chúng mày chỉ cần một cái túi con bằng vải thô hoặc hái bỏ vào túi của bố. Giờ thì bắt đầu nặng rồi. Người ta cúi thấp thêm nữa, phải khom người mới kéo được. Gì chứ hái bông thì tôi sành lắm. Quả nặng cứ tự rơi ra như có kim nam châm ở đầu ngón tay. Vừa bước vừa hái vừa chuyện gẫu, hoặc hát hỏng nữa, cho tới lúc túi đã đầy căng. Mấy ngón tay tự nó cứ tìm lấy bông. Ngón tay ấy mà, chúng biết lắm. Đôi mắt thấy công việc nhưng không thấy bông.

Và các câu chuyện ngồi lê đôi mách cứ thế mà ran ran giữa các luống bông.

Ở quê chúng tôi có một người đàn bà. Tôi không muốn nhắc tên bà ta - đùng một cái đẻ ra một thằng bé da đen. Trước đó chẳng ai biết gì cả. Mà người ta chả bao giờ thấy lại cái thằng da đen chó đẻ đó. Sau đó mụ ta không dám ló mặt ra nữa... Nhưng nói rông dài thế để làm gì nhỉ. Thế này nhé, cái chuyện hái bông ấy mà, mụ ta nhất đấy.

Bây giờ túi đã nặng. Phải kéo nó theo. Phải rướn hông, nai lưng kéo, như con ngựa cày. Còn bọn trẻ vẫn bỏ đầy túi của bố. Bông này mới đẹp làm sao, ở gần cuống xốp hơn. Xốp hơn và tơi hơn.

Chưa từng thấy thứ bông nào đẹp như ở California này. Sợi thì dài, chưa từng thấy bao giờ. Trời ạ! Nhưng đấy sẽ chóng bạc màu. Cứ giả dụ rằng có ai đó muốn mua đất tốt để trồng bông. Ấy chớ, chớ dại, nên thuê thì tốt hơn. Và khi nó hết màu mỡ rồi, ta lại bỏ đi nơi khác vậy.

Từng dãy người chuyển động qua cánh đồng.

Toàn những người thạo việc. Những ngón tay sục nhưng hầu như họ chẳng nhìn công việc họ làm.

Tôi cuộc rằng cho dù tôi có đui mù, tôi vẫn có thể hái bông - cứ sờ đến là biết nang bông và hái sạch trơn.

Bây giờ túi đã đầy. Phải đem cân. Lại cãi nhau.

Người đứng cân nói là thợ bỏ sỏi vào trong túi cho nặng cân. Còn y thì sao? Cân điêu. Đôi khi y nói đúng, quả là có sỏi trong túi, lần khác thì anh nói đúng, chính y cân sai. Thế là hai bên đều có lý; sỏi và cân sai. Thế là tranh cãi không thôi, đôi co không dứt. Đâm ra phải cảnh giác. Y cũng cảnh giác. Chỉ có mấy hòn cuội mà sinh chuyện ầm ĩ.

Dễ chừng một viên, hay một phần tư pao? Cứ là tranh cãi.

Ra về với cái túi rỗng. Mỗi người có một cuốn sổ tay ghi số cân. Phải ghi chứ. Nếu chúng thấy anh ghi vào sổ, chúng không dám ăn gian. Nhưng nếu không, không ghi cân kẹo phân minh thì có trời cũng chịu thua.

Ít ra thì công việc cũng là thế. Bọn nhóc cứ chạy quanh quẩn như chó con. Bác có nghe người ta nói máy hái bông chưa?

Có, tôi có nghe.

Bác có tin là máy tới đây không?

Ồ, chúng tới đây thì thôi, hết đời lao động bằng tay.

Đêm xuống.

Ai nấy mệt nhoài. Cũng phải nói rằng ngày công tốt lắm. Nhà tôi kiếm được ba đôla, tôi, vợ tôi, và các cháu.

Các xe hơi đi tới cánh đồng bông. Công nhân dựng trại ngay tại chỗ. Những chiếc xe tải được nâng cao và những xe rơmooc có lưới sắt dính đầy bông trắng. Bông bám vào các dây thép gai của bờ rào và trên đường cái, gió xua đuổi những cục bông nhỏ bé. Bông trắng và sạch được đưa vào máy tuốt hạt. Những kiện bông lớn ngồn ngộn đi vào máy cán. Bông bám vào quần áo, vào râu tóc.

Mày hỉ mũi mà xem, mày sẽ thấy, lỗ mũi mày đầy bông là bông:

Nào, chịu khó cong người xuống nữa. Bỏ cho đầy túi trước khi trời tối. Những ngón tay thành thạo lần mò tìm nang bông, lưng gò xuống để kéo chiếc túi. Chiều tối thì bọn trẻ con đã mệt lử, chúng vấp dúi vấp dụi trên đất đã cày xới. Mặt trời sắp lặn.

Giá công việc cứ còn mãi, có Chúa chứng giám! Tiền nong chẳng được là bao, nhưng tôi vẫn muốn có việc mãi.

Và trên các con đường cái, những chiếc xe cà tàng đồ đạc chồng chất, bị các tờ quảng cáo lôi cuốn, ùn ùn đổ tới.

Anh có túi không?

Không.

Chú thích

Pound = g.