Gia đình Bennet được mời đến dùng bữa với gia đình Lucas, và một lần nữa cô Charlotte Lucas giành phần lớn thời gian để lịch sự lắng nghe anh Collins. Elizabeth nhân dịp tỏ lời cảm ơn cô.

- Chị đã giúp cho anh ấy được vui, em cảm ơn chị rất nhiều.

Charlotte nói cho bạn mình an tâm rằng cô cảm thấy vui được giúp ích, nghĩ mình đã dùng thời giờ có ý nghĩa. Việc này thật là dễ thương, nhưng lòng tốt của Charlotte đã đi quá mức Elizabeth tưởng tượng – mục đích của cô không khác gì hơn là được anh Collins để tâm đến. Đấy là ý đồ của cô, và mọi vẻ bề ngoài đều tỏ ra thuận lợi đến nỗi khi họ chia tay nhau đêm ấy, cô có thể nghĩ gần như chắc chắn đã thành công nếu anh không phải rời Hertfordshire sớm. Nhưng trong việc này, cô đã không lượng định đúng mức dũng khí và tính tự chủ của anh chàng, vì anh đã rời gia cư Longbourn vào sáng hôm sau, đi vội vàng đến gia cư Lucas để quỵ lụy cô. Anh không muốn các cô em họ của anh trông thấy, vì e nếu thấy anh đi, các cô sẽ đoán ngay ý đồ mà anh không muốn cho ai biết cho đến khi anh rõ kết quả. Anh có lý khi lo lắng, vì dù Charlotte đã tỏ vẻ khích lệ anh tiến tới, anh có phần thiếu tự tin sau vụ phiêu lưu ngày thứ tư. Tuy nhiên, cách cô đón tiếp anh làm anh thật hả dạ. Khi anh đang đi đến ngôi nhà, cô Lucas đã nhìn ra anh từ cửa sổ tầng trên, lập tức đi ra ngoài, giả vờ như tình cờ gặp anh bên con đường mòn. Nhưng cô đã không dám hy vọng rằng nhiều tình cảm và hùng biện đến thế đang chờ đợi cô ở đấy.

Trong một khoảng thời gian ngắn mà những diễn từ dài dòng của anh Collins cho phép, mọi việc đều được an bài cho đôi bên hài lòng. Khi hai người bước vào ngôi nhà, anh nồng nhiệt xin cô định ngày sẽ khiến anh trở thành một thanh niên hạnh phúc nhất. Mặc dù không thể có câu trả lời vào lúc này, cô thiếu nữ không muốn xem nhẹ niềm sướng thỏa của anh. Thái độ xuẩn ngốc theo tự nhiên của anh khiến lời tán tỉnh của anh thiếu mãnh lực lôi cuốn mà phụ nữ mong muốn tiếp tục. Cô Lucas, sau khi đã chấp nhận anh với mong ước thuần khiết và vô tư về mối quan hệ, đã không mong mối quan hệ được thiết lập nhanh ra sao.

Họ nhanh chóng bày tỏ với ngài Williams và phu nhân Lucas, hai người chấp thuận một cách sốt sắng vui vẻ nhất. Hoàn cảnh hiện tại của anh Collins khiến anh trở nên đối tượng sáng giá nhất cho con gái của họ, vì họ chỉ có thể cho cô ít sự sản, và triển vọng về gia tài của anh trong tương lai rất sáng sủa. Phu nhân Lucas bắt đầu tính toán với mọi chú tâm chưa từng thấy về số năm ông Bennet sẽ còn sống. Ngài William cho ý kiến quyết định rằng, khi nào anh Collins tiếp nhận bất động sản Longbourn, cả ông và bà vợ sẽ cùng xuất hiện ở điện St James. Cả nhà xem ra sướng thỏa. Các cô con gái nhỏ nuôi hy vọng họ có thể ra khỏi nhà một hoặc hai năm sớm hơn là dự định, riêng các chàng trai được nhẹ nhõm không phải lo Charlotte sẽ chết như một gái già. Riêng Charlotte thì lại khá điềm tĩnh. Cô đã đạt mục đích, và có thời gian để nghĩ về việc này. Những hồi tưởng của cô đều khiến cô hài lòng. Hiển nhiên là anh Collins không được nhạy cảm hoặc dễ thương; cách giao tiếp của anh gây cảm giác khó chịu, còn lòng gắn bó của anh đối với cô là do tưởng tượng. Nhưng dù sao, anh sẽ trở thành chồng cô. Không nghĩ cao xa về đàn ông hay đời sống lứa đôi, hôn nhân luôn là mục đích của cô. Đấy là cách dự phòng có phẩm giá cho những thiếu nữ được nền học vấn khá nhưng sự sản ít ỏi; và mặc dù không chắc liệu hôn nhân sẽ đem đến hạnh phúc hay không, nó vẫn là biện pháp phòng giữ dễ chịu nhất để tránh thiếu thốn vật chất. Giờ đã đạt được cách phòng giữ này, và vào tuổi , không được xinh đẹp, cô nghĩ mình có nhiều may mắn. Tình huống khó chịu nhất là sự ngạc nhiên của Elizabeth Bennet, với tình bạn cô quý trọng hơn là đối với bất cứ người nào khác. Elizabeth có thể thắc mắc, có lẽ sẽ trách móc cô; và mặc dù ý kiến cô kiên định, cô có thể cảm thấy bị tổn thương khi bạn mình phản đối. Charlotte quyết định tự mình báo tin cho cô bạn, vì thế khi anh Collins trở lại Longbourn để dùng bữa tối, cô yêu cầu anh khoan tiết lộ chuyện đã xảy ra. Dĩ nhiên là anh hứa sẽ giữ kín, nhưng không mấy dễ dàng, vì ai nấy đã thắc mắc về việc anh đi vắng nên hỏi han anh thẳng thừng. Anh phải khéo léo lắm để tránh né, trong khi bản thân anh muốn công bố về cuộc tình phát tài của mình.

Vì anh sẽ đi quá sớm vào ngày hôm sau không thể từ giã ai, họ có nghi thức từ giã nhau trong đêm. Với vẻ lịch sự và thân tình hết mực, bà Bennet nói sẽ rất sung sướng được đón tiếp anh lần nữa tại Longbourn mỗi khi anh có dịp ghé qua. Anh trả lời:

- Thưa bà, tôi rất phấn khởi được mời, vì tôi vẫn mong nhận được lời mời như thế, và bà có thể tin chắc rằng tôi sẽ đón nhận càng sớm càng tốt.

Cả gia đình đều ngạc nhiên. Không hề nghĩ sẽ có câu trả lời nhanh như thế. Ông Bennet nói ngay:

- Nhưng liệu phu nhân Catherine sẽ phản đối không hở anh? Anh nên quên đi những người thân của anh thay vì làm phật ý người bảo trợ của anh?

Anh Collins đáp:

- Thưa ông, tôi đặc biệt rất vui được ông nhắc nhở một cách chân tình như thế, về xin ông tin tôi rằng tôi sẽ không làm việc gì mà không được phu nhân chấp thuận.

- Dù sao thì anh nên cẩn thận vẫn hơn. Anh có thể chịu mất mọi thứ nhưng không nên làm mất lòng phu nhân. Tôi tin rất có thể anh sẽ muốn đến thăm chúng tôi nữa, nhưng nếu vì việc này khiến bà bị phật lòng thì tôi nghĩ anh không nên đến, và xin anh an tâm, chúng tôi sẽ không phiền trách gì cả.

- Thưa ông, xin hãy tin tôi, tôi cảm kích nồng hậu về lòng quan tâm đầy tình cảm như thế, và tôi sẽ viết cho ông một thư cảm ơn về lòng quan tâm này, cũng như về những gì tôi nhận được trong thời gian tôi lưu lại tại Hertfordshire. Về phần các cô em họ xinh xắn của tôi, mặc dù tôi sẽ vắng mặt không lâu nên không cần thiết phải chúc tụng nhiều, tôi vẫn xin chúc các cô sức khỏe và hạnh phúc, không ngoại trừ cô Elizabeth.

Vời mọi lịch sự đúng mức, các phụ nữ đi ra ngoài; mọi người đều ngạc nhiên thấy anh trù tính sẽ quay lại sớm. Qua đấy, bà Bennet hy vọng anh sẽ muốn làm quen với một trong mấy cô con gái trẻ, riêng Mary có thể sẵn lòng chấp nhận anh. Cô đã đánh giá anh cao hơn các cô khác. Cô thường có ấn tượng tốt với cách suy nghĩ của anh mà cô cho là chín chắn. Tuy anh không khôn ngoan như cô, cô nghĩ nếu được khuyến khích đọc sách nhiều và bản thân cầu tiến như cô, anh có thể trở thành một người bạn đời dễ chịu. Nhưng vào sáng hôm sau, mọi hy vọng đều tan biến. Cô Lucas đến thăm sau bữa ăn sáng, và trong lúc gặp riêng Elizabeth, đã kể về sự kiện ngày hôm trước.

Khả năng anh Collins phải lòng người bạn của mình đã có lần chớm trong đầu Elizabeth trong mấy ngày qua, nhưng việc Charlotte có thể khích lệ anh dường như khó có khả năng như chính cô khích lệ anh. Vì thế, cô ngạc nhiên tột độ đến nỗi quên cả quy tắc ứng xử, và không khỏi thốt lên:

- Hứa hôn với anh Collins! Chị Charlotte thân, không thể được!

Vẻ mặt điềm tĩnh của cô Lucas khi kể về chuyện mình, đã nhường chỗ bối rối vì phản ứng thẳng thắn như thế, mặc dù đây không phải là điều bất ngờ. Nhưng cô vội trấn tĩnh lại và đáp:

- Em Elizabeth thân, tại sao em lại ngạc nhiên? Có phải em nghĩ không thể tin được rằng anh Collins có thể chinh phục một phụ nữ nào khác vì anh không vui gì sau khi anh không chinh phục được em?

Nhưng Elizabeth đã bình tâm lại, cố gắng hết mức nói cho cô bạn an tâm rằng cô rất vui được thấy viễn cảnh một mối lương duyên của hai người, và cô chúc họ được mọi hạnh phúc. Charlotte trả lời:

- Chị hiểu em đang nghĩ gì. Em hẳn phải ngạc nhiên, rất ngạc nhiên khi nghe anh Collins muốn cưới chị. Nhưng khi em đã có thời gian suy nghĩ, chị hy vọng em sẽ hài lòng với quyết định của chị. Chị đã không bao giờ lãng nạm, em biết đấy. Chị chỉ muốn có một ngôi nhà tiện nghi; và xét đến tư cách, mối quan hệ và vị thế trong xã hội của anh Collins, chị tin chắc chị sẽ có hạnh phúc với anh ấy, như đa số người bước vào hôn nhân có thể khoe khoang.

Elizabeth trả lời nhẹ nhàng:

- Chắc hẳn rồi.

Sau một khoảnh khác bối rối, cả hai trở vào cùng với gia đình. Charlotte không ở lại lâu thêm, và Elizabeth có thời giờ để suy nghĩ về những gì cô đã nghe. Phải mất một thời gian cô mới có thể dung hòa với ý nghĩ về một cuộc hôn nhân khập khiễng như thế. Việc anh chàng Collins cầu hôn hai lần trong ba ngày đã là kỳ quặc, nhưng điều kỳ quặc hơn nữa là anh được chấp nhận. Cô luôn nghĩ ý kiến của Charlotte về hôn nhân hoàn toàn giống như ý kiến của cô, nhưng cô không thể tưởng tượng được rằng khi cần có quyết định, cô bạn mình lại hy sinh mọi tình cảm để đạt lợi thế trần tục. Charlotte vợ của anh Collins, quả là một hình ảnh nhục nhã! Trong nhói đau về một người bạn đã tự làm nhục mình và đánh mất lòng kính trọng, thêm vào đấy là nỗi buồn từ ý nghĩ chắc chắn rằng cô bạn mình không thể có hạnh phúc với người cô đã chọn.

Jane Austen

Kiêu hãnh và định kiến

Diệp Minh Tâm dịch