Hai chú cháu Hoàng dao cuốc lẻng kẻng đứng ngờ nghệch trước rặng tre già.

"Cậu chủ, sao lại kêu tôi mang cuốc xẻng ra đây làm gì? Còn dao phát cây nữa."

"Chú, chú có đừng hỏi nữa, chú mở đường cho con vào trong bụi tre này đi."

Chú Hải vẫn không thể hiểu nổi mục đích Hoàng dẫn mình tới đây làm gì.

Nhưng từ nhỏ đã ở bên cậu, chú biết Hoàng không bao giờ lôi kéo người khác vào những việc linh tinh, tầm phào. Thường những việc quan trọng với cậu hoặc ai đó thì mới có vẻ mặt như vậy. Thế nên, chẳng có gì là nghi ngờ cả việc này nữa.

"Đừng, đừng có chặt rặng tre này đi. Rặng lớn này là của ông Mã, cái ông to to hay góp lớn ở hội làng ấy. Ông ấy không ở đây, nhưng tôi nghe đồn, rặng tre này có từ thời tổ nhà ông ta, ông ta muốn bảo vệ nguồn gốc tổ tiên nên mới không cho chặt phá đi. Khi làm đường dù ủng hộ một số tiền lớn, nhưng quyết không chịu nhân nhượng dù chỉ một gốc cây ở chỗ này. Tôi thì lại nghĩ ông ta giàu có sẵn rồi, mấy cái này thuộc về tổ tiên, nên chắc cũng không cần làm gì, cứ để đấy, lại được tiếng có hiếu."

"Chưa chắc là như vậy."

Hoàng chau mày.

"Cậu nói gì?"

"A, cháu bảo, thế làm cách nào để vào đấy ạ?"

"Tất nhiên là có rồi. Khu này không rộng lắm, nhưng nhiều chim đẹp, hồi bé chúng tôi hay vào đây tìm tổ chim, nên có hẳn một lối mòn nhỏ dẫn vào trong. Đi theo tôi."

Chú Hải mắt sáng rực lên, vác cuốc vác xẻng đi trước, Hoàng cũng vội theo sau.

Lối mòn từ hàng rào dẫn vào bên trong, tuy đường có hơi hẹp, nhưng có còn hơn không.

Chẳng mấy chốc Hoàng đã vào trong như ý muốn.

Cậu vội vàng bỏ dao đang cầm trên tay xuống, lôi trong túi quần chiếc la bàn ra.

Chiếc la bàn ban đầu hơi nhúc nhích, nhưng cuối cùng cũng đứng yên, mũi chỉ ngay phía giữa rặng tre.

Rặng tre già cỗi, tre lớn tre bé tầng tầng lớp lớp, khó khăn lắm cậu mới đi vào được phía bên trong, nhưng thật bất ngờ, ở giữa hầu như trống trơn một khoảng đất hình tròn, đúng vị trí phía la bàn chỉ vào.

"Chú Hải, chú mau đem cuốc với xẻng tới đào hộ con một tay."

Hoàng vừa nói vừa lấy xẻng lại, ra sức đào phần đất trống. Chú Hải ngơ ngác, không hiểu chuyện gì.

"Này này, cậu đào gì trong vườn nhà người ta đấy?"

Hoàng vẫn không trả lời, chú Hải thấy cậu chăm chú như vậy thì cũng không hỏi nữa, cùng cậu đào một phen.

Lá tre mục rữa từ bao lâu không rõ rơi xuống, mục thành từng lớp trên đất, lấy cuốc cào nhẹ lên có mùi ngai ngái khó chịu. Hai người chăm chú đào một lúc thì xẻng của Hoàng kêu "choang" một tiếng, là tiếng kim loại va đập với vật cứng.

"Cái gì thế?"

Chú Hải giật mình. Hoàng tiếp tục đào sâu thêm chút nữa, dưới đất hiện lên gần hết thứ gì giống như hòn đá.

"Này này, tự nhiên sao tôi thấy thứ này nhìn giống như "cái đó" thế kia?"

"Cái đó của chú là gì cháu không biết, nhưng cái này cháu biết là bia mộ."

Hoàng vừa ngừng tay xuống, đặt chiếc xẻng qua một bên, lấy hai tay chùi hết đống đất nhoè nhoẹt trên bia mộ.

Trên bia mộ có khắc chữ, thẳng hàng tăm tắp.

"Đây là chữ Trung Quốc à?"

Chú Hải đứng bên cạnh nhìn vào vẫn không hiểu.

"Đây là chữ Nôm."

Hoàng lắc đầu.

"Châu Thường, nhất quận hộ trưởng. Hiển tổ tính Lê tự Hữu Ninh chi mộ."