“Đi tìm người đi.” Sư phụ nói với công an khu vực xong, quay lại nói với tôi, “Bắt đầu khám nghiệm sơ bộ thi thể.”

Tôi cẩn thận quan sát quần áo người chết, nhận thấy không có bất kỳ dấu vết bị hủy hoại nào, ăn mặc cũng rất chỉn chu.

“Xem ra không giống cưỡng hiếp, học sinh lấy đâu ra tiền nên chắc không phải cướp bóc, chẳng lẽ nữ sinh lớp này có hận thù gì với ai sao?” Tôi ngờ vực lắc đầu, từ tình huống trước mắt có thể thấy rất khó để bước đầu xác định tính chất vụ án. Tôi cẩn thận kiểm tra, thắt lưng của cô ấy vẫn cài nguyên vẹn, giày cũng đi nghiêm chỉnh.

“Quần áo chỉnh tề không có nghĩa là không phải cưỡng hiếp, anh xem áo lót này.” Sư phụ vén áo thun của người chết lên, nói với nhân viên ghi hình hình sự nói, “Chụp hình lại đi.”

Tôi ngó đầu nhìn qua, phát hiện viền dưới áo lót của cô ấy hơn cuộn lên trên, nói: “Đó không thể là căn cứ được! Có thể do nước cuốn gây ra, cũng có thể hình thành khi vớt xác lên.”

Sư phụ lắc đầu: “Nói do nước cuốn là không hợp lý, áo thun không bị cuộn thì làm sao áo lót cuộn lên được? Cũng khó có khả năng là do vớt. Chính anh vớt thi thể lên, anh làm đấy hả?”

“Không… Không…” Mặt tôi đỏ lựng, sư phụ hỏi thế khiến tôi rất lúng túng.

“Tóm lại là có điểm đáng ngờ.” Sư phụ nhíu mày, “Dù thế nào đi nữa, để tránh làm mất dấu vết, chúng ta không cần khám nghiệm sơ bộ tại hiện trường, bây giờ đến phòng giải phẫu thực hiện khám nghiệm.”

Tôi kiểm tra độ cứng của thi thể, thấy các khớp xương nhỏ đều đã cương cứng. Hiện tượng cứng tử thi thường xuất hiện sau khi chết khoảng hai tiếng đồng hồ, cứng dần từ các khớp xương lớn rồi đến các khớp xương nhỏ. Sau khi chết khoảng mười tiếng đồng hồ, thi thể sẽ hoàn toàn cứng lại, tử vong từ đến giờ sẽ bắt đầu mềm dần. Căn cứ vào tình trạng cứng của thi thể, kết hợp với một vài hiện tượng sau khi chết, chúng tôi bước đầu xác định thời điểm tử vong của cô gái này là khoảng giờ tối hôm qua.

Trên thi thể trừ việc có thể lờ mờ nhìn thấy hiện tượng xuất huyết dưới da trên vùng cổ tay, còn lại không phát hiện tổn thương nào rõ ràng. Nhưng có triệu chứng ngạt thở rất rõ.

“Khoang mũi miệng không có bọt khí, hai tay sạch sẽ, không có bùn cát, rong tảo. Hẳn là chết rồi mới bị ném xuống nước.”

Sư phụ đứng thẳng lưng, nhìn dọc theo dòng sông về hướng tây, hỏi: “Trên thượng du con sông này là nơi như thế nào?”

“Đi thêm km về bên đó là đến ngoại ô, hai bên bờ sông là nhà dân và đồng ruộng.” Đội trưởng đội hình sự nói, “À, còn mấy nhà xưởng nữa.”

Tôi không chú ý đến hướng chảy của con sông như sư phụ, mà vẫn tiếp tục tiến hành khám nghiệm bên ngoài thi thể, bác sỹ Quế đứng bên cạnh chứng kiến và ghi lại những lời tôi nói ra trong quá trình khám nghiệm: “Không nhìn thấy vết hoen tử thi () có vẻ như sau khi chết chưa đầy một tiếng đồng hồ đã bị ném xuống nước, thời điểm đó chưa hình thành vết hoen.” Thường khi thi thể bị thả vào trong nước sẽ khó hình thành vết hoen tử thi.

“Chẳng phát hiện ra cái gì cả. Không biết phải làm gì đây.” Tôi xoa xoa đôi chân ngồi đến tê rần.

“Mang đến nhà xác đi.” Sư phụ phất tay, cùng tôi lên xe cảnh sát.

Nhà xác huyện Thạch Bồi không có phòng giải phẫu theo tiêu chuẩn, nơi tiến hành giải phẫu tử thi là một gian phòng cũ nát phía sau phòng khâm liệm, trong phòng ngoài một chiếc giường inox ra thì chẳng có trang thiết bị nào khác, đến cả đèn chiếu sáng cũng rất tồi tàn, quả thực là một phòng giải phẫu vô cùng đơn sơ.

Tuy thiếu ánh sáng, nhưng so với giải phẫu lộ thiên trong ánh mắt của những người dân tới dự lễ truy điệu thì vẫn còn tốt chán, cho nên sư phụ vẫn quyết định tiến hành khám nghiệm thi thể Mã Tiểu Lan tại phòng giải phẫu nhỏ u ám âm lạnh này.

Phải nhìn thấy một sinh mệnh còn trẻ mà đã từ giã cõi đời, tôi không tránh được nỗi đau đớn xót xa. Tôi từng tâm sự với sư phụ về cảm giác ấy, lo sợ rằng nó sẽ ảnh hưởng đến phán đoán của tôi với vụ án. Thế nhưng sư phụ lại tỏ vẻ tán thành với cảm giác ấy của tôi, thầy nói, ghét ác như thù là một tố chất tất yếu của người làm pháp y, nhờ đó có thể tránh được sự nhiễu loạn tác động từ bên ngoài, biến đau thương thành động lực phá án.

Trước mắt là một thiếu nữ đôi mươi nằm im lặng trên bàn, vì thi thể hoàn toàn cương cứng mà em nằm cuộn mình lại, mắt mở to, trên làn da trắng như tuyết không mang chút sức sống.

“Thi thể đã cứng lắm rồi, không cởi quần áo ra được.” Tôi nói, “Hay là phải cắt ra?”

“Không.” Sư phụ kiên quyết lắc đầu, “Trước mắt chúng ta chưa nắm được manh mối nào, trên quần áo có thể còn dấu vết quan trọng, không thể phá hỏng quần áo được.”

“Thế thì phá trạng thái cương cứng đi.” Sau khi thi thể hoàn toàn cứng lại vẫn có thể phá hủy trạng thái đó ra, bằng cách tháo các khớp xương, tình trạng cương cứng cũng sẽ không còn, chỉ có điều đây là một việc làm rất tốn sức. Tôi và bác sĩ Quế phải bỏ rất nhiều công sức mới tháo hết các khớp xương lớn trên thi thể ra, Mã Tiểu Lan trở về trạng thái tự nhiên, tựa như một mỹ nhân nằm ngủ trong yên lặng.

Chúng tôi cẩn thận chụp hình trạng thái thi thể, sau đó loại bỏ quần áo của cô ấy. Sư phụ yêu cầu khi loại bỏ cần chú ý hơn một chút, mỗi một lớp quần áo được bỏ ra phải đem chụp lại. Tình trạng trang phục của Mã Tiểu Lan thoạt nhìn rất bình thường, trừ phần viền áo lót hơn cuộn lên, còn lại đều mặc chỉnh tề, đường khâu, cúc khóa đều không bị tổn hại, dường như không có điểm nào khả nghi. Nếu nhất định phải tìm ra một điểm khác thường, thì chính là Mã Tiểu Lan không đi tất, chiếc tất chỉ kéo đến nửa bàn chân, dồn cốn lại tại chỗ đó.

“Một cô gái ăn mặc rất chỉn chu nhưng lại đi tất như thế, không thấy khó chịu sao?” Tôi nói. Sư phụ không nói gì, chỉ tiếp tục quan sát.

Sau khi loại bỏ hết trang phục trên thi thể, sư phụ cẩn thận cầm quần áo ra chiếc bàn khám nghiệm đã được dọn dẹp cẩn thận ở bên ngoài, nói: “Bên trong ánh sáng mờ quá, các anh phụ trách giải phẫu thi thể, tôi đi kiểm tra quần áo.”

Tôi rất thích kiểu phân công như thế, có thể cho mình cơ hội được độc lập suy nghĩ, nếu từ đầu đến cuối chỉ nghe theo sư phụ thì sẽ chẳng bao giờ tiến bộ.

Nhìn bên ngoài thi thể không có bất cứ tổn thương nào. Vén mí mắt lên thấy có ứ máu rõ ràng, móng tay cũng màu xanh tím, có thể kết luận Mã Tiểu Lan chết vì ngạt thở. Mở miệng thi thể ra, thấy niêm mạc môi miệng không tổn thương, răng không lung lay, cơ bản có thể loại trừ khả năng bị bịt mũi miệng dẫn đến tử vong do ngạt thở cơ tính (), nếu không phải chết đuối thì rất có thể là tử vong do bị bóp cổ.

Trên hai cổ tay hơi thoáng có dấu hiệu thay đổi màu sắc, tôi và bác sỹ Quế cẩn thận cắt da ra, phát hiện dưới da có hiện tượng xuất huyết.

“Cổ tay có xuất huyết dưới da, da không có vết xước sát, chứng tỏ xuất huyết hình thành do bị người khác nắm chặt cổ tay, là dạng tổn thương ràng buộc”, bác sỹ Quế lầm bầm trong miệng.

“Khống chế hai tay, bóp cổ, lại không bịt miệng.” Tôi nói, “Hoặc là người chết không hét lên, hoặc cô ấy có hét lớn đến mấy cũng không ai nghe thấy, hung thủ không sợ cô ấy kêu lên.” Bác sỹ Quế gật đầu tán thành với suy đoán tương đối chi tiết của tôi.

“Xem ra quá nửa là cưỡng hiếp giết người.” Bác sỹ Quế bắt đầu suy đoán dựa theo kinh nghiệm.

“Kiểm tra âm đo thử xem.” Khi tôi chuẩn bị dùng gạc chà lên âm đo để tìm kiếm dấu vết, thì đột nhiên phát hiện trong âm đo có vết máu.

“A!” Tôi giật mình hô to, bỗng nghĩ tới vụ án dao găm cắm vào thân dưới mới trôi qua chưa lâu.

Sư phụ nghe thấy liền đi vào phòng giải phẫu: “Sao thế? Có phát hiện à?”

“âm đo có máu!” Tôi nói.

Sư phụ lắc đầu: “Con gái đến tháng, đừng nói với tôi là anh không biết.” Nói xong thầy lại đi ra ngoài. Nữ cảnh sát phụ trách chụp ảnh phì cười, tôi cũng vì sự kinh ngạc của chính mình mà xấu hổ vô cùng.

Thật không ngờ, sau khi làm sạch âm đo mới phát hiện màng trinh của Mã Tiểu Lan vẫn còn nguyên, bộ phận sinh dục không bị tổn thương.

“Quế sư huynh, anh đoán sai rồi, không phải cưỡng hiếp”, tôi lau mồ hôi trên trán, nói. Mã Tiểu Lan khi còn sống không bị xâm hại tình dục, điều đó khiên tôi cảm thấy trong lòng bình tĩnh hơn ít nhiều. Bản thân tôi vẫn vì thương hoa tiếc ngọc mà lòng không yên. Cho tới tận bây giờ, tôi chưa từng kìm nén được trước những vụ cưỡng hiếp, có lúc tham gia thẩm vấn kẻ phạm tội cưỡng dâm, tôi vẫn không chịu nổi phải đi tới sút cho hai phát, sau đó lập tức bị điều tra viên kéo ra nói: “Không được đánh! Không được đánh! Bị sứt mẻ một chút là chúng ta mang tiếng tra tấn ép cung đấy!”

Bác sỹ Quế dường như lâm vào bế tắc, nói: “Không phải cưỡng hiếp, không phải cướp tiền, lại khó có thể do báo thù. Ai lại nhàn rỗi đến mức đi giết cô học sinh xinh xắn như vậy?”

“Xem ra tính chất vụ án chỉ có thể chờ bàn luận với điều tra viên thôi.” Tôi nói, “Bắt đầu chứ?”

Tuy công tác khám nghiệm đã bắt đầu được một lúc, nhưng bình thường chúng tôi vẫn nói “Bắt đầu đi”, tức là bắt đầu tiến hành giải phẫu tử thi.

Công tác giải phẫu tiến hành rất nhanh chóng. Thứ nhất, cả tôi và bác sỹ Quế đều làm đã quen tay. Thứ hai, trên thi thể không có tổn thương nên không cần đo đạc, chụp ảnh, giải phẫu cục bộ những chỗ bị thương, tiết kiệm được khá nhiều thời gian. Chúng tôi đặc biệt giải phẫu khám nghiệm cẩn thận vùng cổ của Mã Tiểu Lan, lần lượt tách từng phần ra, phát hiện tầng cơ thịt bên trong có dấu hiệu xuất huyết rất rõ ràng, đồng thời xương móng cũng bị gãy. Phán đoán trước đó không sai, nạn nhân bị bóp, ép vào cổ dẫn đến ngạt thở cơ tính.

Tôi lột bỏ đôi găng tay dính đầy máu, đi ra bên ngoài phòng giải phẫu. Sư phụ vẫn cặm cụi kiểm tra quần áo của Mã Tiểu Lan, bên cạnh sắp xếp chỉnh tề một số thứ như chìa khóa, tiền lẻ, dây buộc tóc… Tôi đi đến bên thầy, nói: “Sư phụ xem kỹ thật đấy, lâu thế mà vẫn chưa xem xong ạ?”

Sư phụ gật đầu: “Giải phẫu xong rồi? Dạo này thuần thục quá nhỉ. Có phát hiện được gì không?”

“Vì đơn giản nên mới nhanh thế đấy ạ. Có hai phát hiện, một là người chết bị đè ép lên cổ dẫn đến ngạt thở cơ tính, hai là có thể loại trừ khả năng cưỡng hiếp.”

“Loại trừ cưỡng hiếp?” Sư phụ ngừng tay, nhìn tôi hỏi, “Căn cứ vào đâu?”

“Có đầy đủ căn cứ, màng trinh còn nguyên, bộ phận sinh dục không bị tổn thương.” Tôi đáp lại tràn đầy tự tin.

“Vậy thì anh sai lầm triệt để rồi, đây chính là một vụ cưỡng hiếp giết người.” Sư phụ cười một tiếng, nói.

Những lời của sư phụ như giáng thẳng lên đầu tôi một gậy. Hơn hai tiếng đồng hồ vất vả khám nghiệm mới đưa ra được hai kết luận, cuối cùng chỉ nhận được một câu “Sai lầm triệt để”, thật sự đã bị đả kích lòng tự tôn sâu sắc. Tôi ngây ra vài giây rồi mới phản ứng lại: “Không phải chứ, màng trinh đúng là còn nguyên mà, dựa vào đâu mà thầy bảo là cưỡng hiếp giết người?”

“Đầu tiên phải sửa lại sai lầm của anh đã.” Sư phụ nói, “Không phát sinh quan hệ tình dục, không có nghĩa mục đích của hung thủ không phải xâm hại tình dục. Đây là vấn đề logic.”

Tôi nghĩ ngợi, chợt nhận ra bản thân quả thật đã phạm phải lỗi sai logic. Tính chất vụ án phải suy đoán từ hiện trường, những dấu vết dù rất nhỏ trên thi thể cũng có thể phân tích được hành động của hung thủ, từ đó suy ra mục đích gây án của kẻ thủ ác, chứ không phải nhìn vào kết quả bị xâm hại trên thi thể để dẫn đến mục đích của hung thủ. Tôi đã bỏ qua khái niệm “chưa đủ” này.

“Có rất nhiều nguyên nhân khiến hung thủ không thực hiện hành vi quan hệ tình dục.” Sư phụ vẫn tiếp tục quở trách tôi, “Hung thủ có thể bị hạn chế khả năng tình dục chẳng hạn? Hoặc khi hắn chuẩn bị cưỡng hiếp Mã Tiểu Lan thì phát hiện cô bé đã chết nên dừng lại? Có một điểm quan trọng mà anh đã để ý tới, đó là có vẻ như Mã Tiểu Lan vừa đến kỳ kinh nguyệt.” Sư phụ cầm lấy quần lót của nạn nhân, bên trên có vết máu.

“Em biết sai rồi ạ.” Tôi cười hề hề, “Sư phụ phát hiện ra điểm nào mấu chốt ạ?”

“Không phải dấu vết mấu chốt, mà là căn cứ có thể xác định tính chất vụ án.” Sư phụ chỉ vào những vật đặt ngay ngắn trên bàn.

“Mấy thứ chìa khóa, tiền lẻ này có thể chứng minh điều gì?” Tôi rất tò mò trước suy đoán của sư phụ.

“Đừng nói leo, ý của tôi không phải những vật tùy thân này.” Sư phụ dùng kẹp cầm máu chỉ vào vài đoạn màu xanh lục, nói: “Tôi tìm thấy thứ này ở mặt trong của quần bò, dính chặt vào ống quần.”

Tôi lấy kẹp gắp lên một đoạn, nhìn kỹ rồi nói: “Đây là cọng thực vật, còn có lá nữa.”

“Đúng vậy, nó nói lên điều gì?” Sư phụ hỏi.

“Em biết rồi, ý thầy là trong quần xuất hiện những vật này, chứng tỏ quần đã bị cởi ra. Sau khi Mã Tiểu Lan chết, hung thủ mặc quần lại cho cô ấy. Cho nên cây cỏ xung quanh mới dính vào mặt trong của quần, đúng không ạ?”

Sư phụ gật đầu: “Phản ứng nhanh hơn rồi đấy, đúng là có chuyện như vậy.”

Tôi lắc đầu: “Nhưng em vẫn cảm thấy hơi gượng ép.”

()Vết hoen tử thi = thi ban: Dạo này mình cảm thấy viết “thi ban” thì nó Hán quá, mặc dù từ này nhiều người hiểu nghĩa, thậm chí còn tương đối quen thuộc, nhưng mình vẫn quyết định sửa thành “vết hoen tử thi”, đây là từ pháp y Việt Nam sử dụng. Nói chung dùng nhiều là quen thôi, không cần băn khoăn quá nhiều về vấn đề Hán hay Việt, dù sao cụm “vết hoen tử thi” cũng có từ Hán Việt rồi.

() Có nhiều nguyên nhân dẫn đến ngạt thở,