Người thống trị Đột Quyết hiểu sâu sắc về những lợi ích người dân Tùy mang lại. Bọn họ không chỉ chủ động tiếp nhận cũng như trấn an những người dân chạy nạn, đồng thờiphái quan viên đi tới biên giới nước Tùy khuyến khích dân Tùy di chuyển lên phía bắc. Nhưng bắt đầu từ năm trước, Phong Châu cũng phái quan viên đi Trung Nguyên tuyên truyền tiếp nhận dân chạy nạn, bắt đầu cạnh tranh với Đột Quyết. Hai bên tranh giành dân chạy nạn càng ngày càng gay cấn.

Vài ngày trước, quân Phong Châu đóng quân ở quận Du Lâm nhận được tin tình báo, có một đám dân Tùy chạy nạn trốn lên phía bắc. Tướng phòng thủ Du Lâm - Dương Gia Thần liền phái một đội thám báo tiến tới đám dân chạy nạn, cũng chuẩn bị khuyên bọn họ, đưa bọn họ đi Hà Sáo.

Kỵ binh quân Tùy đi rất nhanh. Buổi sáng ngày tiếp theo đã đến trấn Nguyên Dương. Trấn Nguyên Dương ở bờ phía nam sông Kim Hà. Đây là một trấn nhỏ nằm ở phía bắc Đại Tùy. Từ trấn Nguyên Dương lại đi hơn trăm dặm về phía bắc, chính là núi Đại Cân. Tuy rằng núi Đại Cân nằm ở phía bắc, trên danh nghĩa vẫn là lãnh thổ Đại Tùy, nhưng trên thực tế thuộc địa phận do Đột Quyết khống chế. Quân Tùy chắc chắn phải chặn dân chạy nạn lại trước khi bọn họ vượt qua núi Đại Cân.

Giáo úy đội thám báo này tên là Vũ Trí Viễn, là một lão binh đã nhập ngũ mười năm, tích lũy công lao mới được lên chức làm Giáo úy, kinh nghiệm vô cùng phong phú. Anh ta không ra lệnh cho quân đội tiến vào trấn, chỉ phái hai thuộc hạ tiến vào trấn để tìm hiểu tin tức.

Một lát sau, hai người thuộc cấp vội phi ngựa quay về, kích động bẩm báo nói:

- Giáo úy, có tin tức, đêm qua một đám dân chạy nạn trốn lến phía bắc, ước chừng hơn hai nghìn người.

- Không cưỡi ngựa sao?

Vũ Trí Viễn vội vàng hỏi.

- Một đám người cưỡi ngựa, một đám người đi bộ. Nhưng nghe nói có thể có binh lính Đột Quyết sẽ tiếp ứng ở phía bắc.

Trong lòng Vũ Trí Viễn nhanh chóng tính toán thời gian. Bọn họ đã đi qua một đêm. Nếu đám dân chạy nạn này không nghỉ ngơi, như vậy rất có thể đã vượt qua núi Đại Cân. Nhưng nếu trong bọn họ có người già yếu, phụ nữ và trẻ em, trên đường đi nhất định phải nghỉ ngơi. Nếu vậy hẳn còn kịp.

- Đi!

Vũ Trí Viễn ra lệnh một tiếng. Hai trăm kỵ binh chạy như bay về hướng bắc.

Có rất nhiều đường có thể vượt qua núi Đại Cân, nhưng con đường gần nhất tên là Bạch Đạo. Đây là một cửa ải địa thế hiểm yếu. Thời Hán Triều từng xây dựng một công sự phòng ngự ở đây. Nhưng từ khi Nam Bắc triều rối loạn, công sự này đã bị hoang phế. Hơn nữa, người Hồ ở phương bắc cũng có thể đi qua mấy trăm dặm từ phía đông vòng qua phía nam núi Đại Cân. Ý nghĩa chiến lược của công sự trên Bạch Đạo này đã còn không lớn nữa.

Vào lúc hoàng hôn, hơn mười dặm về phía nam Bạch Đạo, một nhóm lớn những người dân Tùy đang dìu già dắt trẻ gian nan tiến về phía bắc. Ước chừng họ có hơn hai nghìn người. Đây là những người dân tị nạn trốn từ quận Thượng Cốc và quận Trác. Bởi vì Ngụy Đao Nhi làm loạn khiến bọn họ khó có thể tiếp tục sinh sống ở quê. Hơn nữa, bọn họ còn nghe nói, dân chúng bỏ chạy sang Đột Quyết sống cũng không tồi. Họ có đất đai có thể trồng trọt. Hầu như không có thuế phú, cũng không có chiến tranh. Đủ những lời đồn đại khiến bọn họ kích động. Dân chúng ở mấy huyện liền cùng nhau tìm cách tiến đến Đột Quyết mưu sinh.

Hơn hai nghìn người, một nửa là cưỡi ngựa, một nửa đi bộ. Tốc độ hành quân cũng không nhanh. Mấy trăm binh lính Đột Quyết hộ tống bọn họ đi trước. Nhưng thái độ binh lính Đột Quyết thô bạo, đối với những người động tác chậm chạp, nhẹ thì mắng chửi, nặng thì dùng roi da quật. Thái độ của quan viên Đột Quyết tới đón bọn họ trở nên lãnh đạm, hoàn toàn không còn sự nhiệt tình khi khuyến khích bọn họ tiến về phía bắc. Từ hộ tống biến thành áp giải. Rất nhiều người đã bắt đầu hối hận. Nhưng lúc này hối hận cũng vô ích. Binh lính Đột Quyết giám sát nghiêm mật. Bọn họ căn bản không thể chạy trốn.

Mọi người chỉ đành nghiêng ngả lảo đảo tiến về hướng bắc. Đúng lúc này, phía sau truyền đến tiếng vó ngựa dồn dập. Một đội kỵ binh đang hăng hái đuổi về hướng này.

- Là quân Tùy!

Binh lính Đột Quyết chợt kêu lớn. Tất cả đều rút đao cài tên, chuẩn bị nghênh chiến. Hai ngàn dân Tùy sợ tới mức chạy về bốn phía tìm chỗ trốn. Hơn một trăm binh lính Đột Quyết lại mạnh mẽ vung roi.

- Không được chạy. Tất cả ngồi xổm xuống!

Vài tiếng tiếng kêu thảm thiết truyền đến. Đây là mấy người thanh niên trẻ tuổi muốn cưỡi ngựa chạy trốn, bị binh lính Đột Quyết dùng tên bắn chết. Hai ngàn dân Tùy đều sợ tới mức mất hồn mất vía. Tất cả đều ngồi xổm xuống, giống như đàn sơn dương chen chúc thành một đoàn.

Xa xa, kỵ binh quân Tùy đã đuổi tới. Tuy rằng nhiệm vụ của quân thám báo cũng không phải chém giết, nhưng lúc này nếu bọn họ không ra tay, dân Tùy sẽ vượt qua núi Đại Cân, tiến vào phạm vi thế lực của Đột Quyết. Giáo úy Vũ Trí Viễn dứt khoát quyết định xuất kích, tiêu diệt binh lính Đột Quyết, đoạt lại những người dân này.

Anh ta lớn tiếng ra lệnh.

- Đội hình chú ý tên của quân phòng ngự bên địch!

Hai trăm quân Tùy đi chậm lại. Bên đối phương ước chừng có năm trăm người, gấp hai lần bọn họ. Hai trăm quân Tùy chia làm bốn đội. Các đội đều có người dẫn đầu. Bọn họ cầm cung tên trong tay chậm rãi tiến gần về phía quân Đột Quyết.

Còn cách chừng ba trăm bước, Vũ Trí Viễn khoát tay chặn lại. Binh lính quân Tùy dừng lại, đứng song song với binh lính Đột Quyết. Hai bên đứng yên chưa đến một phút, quân Đột Quyết đột nhiên bùng nổ. Mấy trăm kỵ binh nhanh như chớp vọt về về hướng binh lính quân Tùy. Chiến mã lao nhanh trên đường, trường mâu sắc nhọn. Chúng cười điên cuồng, trên mặt lộ ra vẻ dữ tợn.

Vũ Trí Viễn bình tĩnh khác thường, anh ta thét lên một tiếng ra lệnh.

- Cung tiễn chuẩn bị!

Hai trăm cung tên xoắt một tiếng được giơ lên, ngắm thẳng về hướng quân Đột Quyết. Trong nháy mắt, quân Đột Quyết đã vọt tới gần, chỉ còn cách một trăm hai mươi bước. Đây là tầm bắn của cung tên quân Tùy.

- Bắn!

Vũ Trí Viễn ra lệnh một tiếng. Hai trăm mũi tên bay lên trời, như mưa bay tới quân Đột Quyết đang vội vàng chạy tới. Những tiếng kêu thảm thiết vang lên. Hơn mười người bị trúng tên.

Nhưng lúc này, quân Đột Quyết cũng bắn tên. Bọn họ bắn tên trong lúc chạy trốn. Từng mũi tên từ cách đó trăm bước rít lên lao tới. Binh lính quân Tùy giơ tấm khiên che, nhưng vẫn có mười mấy người bị tên bắn trúng, kêu thảm, ngã quỵ xuống ngựa.

Binh lính Đột Quyết đã vọt tới cách bảy mươi bước. Quân Tùy bắn ra đợt thứ hai. Lực tên bay đi mạnh mẽ, bắn xuyên qua áo giáp da của quân địch. Một tên lính Đột Quyết đang chạy gấp ngã nhào rơi xuống đất. Sau đợt bắn tên thứ hai, quân số quân Đột Quyết giảm hơn chín mươi người. Nhưng lúc này, bọn họ đã tiến tới ngoài bốn mươi bước.

- Nhị Long Xuất Thủy trận!

Vũ Trí Viễn ra lệnh một tiếng, quân Tùy lập tức chia làm hai đường, chạy vội về hai bên, tránh đụng độ trực diện với binh lính Đột Quyết. Thiên Phu trưởng Đột Quyết lớn tiếng quát ra lệnh “tấn công”. Quân Đột Quyết như bị đao chém làm đôi. Thoáng cái chia làm hai đội, tách ra truy kích theo hướng quân Tùy vừa rời đi.

Nhược điểm của quân Đột Quyết ở chỗ đội ngũ hỗn loạn, không có trận hình, hầu như mỗi người tự chiến đấu. Nhưng họ có ưu điểm là sức tấn công mạnh mẽ, kỹ thuật cỡi ngựa cao siêu. Quân Tùy có ưu điểm là có tố chất huấn luyện, chú ý phối hợp trận hình, năng lực tác chiến chỉnh thể mạnh, vũ khí tinh nhuệ. Nhưng họ cũng có nhược điểm, chủ yếu chính là kỹ thuật điều khiển ngựa không bằng đối phương.

Lúc này quân Tùy đã hóa giải đợt tấn công thứ nhất của kỵ binh Đột Quyết, ngược lại tiến lên nghênh chiến. Triển khai đối chiến kịch liệt giữa hai đội kỵ binh trên thảo nguyên, mặc dù nhân số hai bên cũng không nhiều. Với chưa đến hai trăm người đánh với ba trăm người, nhưng vẫn đánh đến mức kinh tâm động phách, vô cùng thảm thiết. Hai bên dùng trường mâu đánh nhau kịch liệt. Đao chém kiếm đâm, không ngừng có binh lính bị giết chết, kêu thảm thiết ngã xuống ngựa.

Tuy rằng nhân số binh lính quân Tùy ít hơn một chút, nhưng hai trăm người này là quân thám báo có sức chiến đấu rất mạnh, là tinh nhuệ trong quân Tùy. Bọn họ phối hợp ăn ý, thường thường là mấy người đánh với một người. Giết chết một người, cả tập thể lại chuyển hướng đánh người còn lại. Hiệu suất tác chiến cực cao, không chạy loạn mà không có mục đích.

Ngược lại, binh lính Đột Quyết hầu như không có sự phối hợp, đều là mỗi người tự đánh. Phần lớn thời gian đều chạy trốn. Nhìn chạy trốn hoa cả mắt, nhưng thời gian giết địch cũng không nhiều. Hiệu suất tác chiến thấp. Đây là sự khác nhau giữa có huấn luyện và không có huấn luyện. Đây cũng chính là mục đích chiến đấu của quân Tùy, khiến binh lính Đột Quyết khó có thể tập trung tác chiến.

Quân Tùy càng đánh càng hăng, dần dần chiếm thế thượng phong. Binh lực đối lập đã nghịch chuyển. Nhân số hai bên đã ngang hàng. Lúc này trời đã tối. Những vì sao hiện lên lóe sáng trên khắp bầu trời. Cuộc ác chiến trên thảo nguyên vẫn đang tiếp tục. Lúc này, những cuộc huấn luyện chiến đấu ban đêm của quân Tùy bắt đầu phát huy ưu thế. Mặc dù quân số quân Tùy không ngừng giảm xuống, nhưng binh lính còn lại vẫn đi theo Hỏa trưởng, mà Hỏa trưởng lại đi theo Đội chính, trận hình không loạn.

Binh lính Đột Quyết không quen tác chiến ban đêm. Thiên phu trưởng Đột Quyết thấy bên mình thương vong hơn nửa. Gã hô to một tiếng. Hơn một trăm năm mươi binh lính Đột Quyết còn lại đều quay ngựa lại, bỏ chạy về hướng đông bắc. Gần trăm tên binh lính Đột Quyết trông coi dân Tùy cũng không hề quản lý dân Tùy, chạy trốn theo thủ lĩnh của bọn họ về hướng đông bắc.

Trên thảo nguyên vang lên tiếng hoan hô mừng thắng lợi của quân Tùy. Hai trăm quân Tùy chết trận hơn sáu mươi người, mà đối phương tử vong hơn hai trăm bảy mươi. Trận này quân Tùy đã đại thắng.

Vũ Trí Viễn giục ngựa tiến lên, nhìn hơn hai ngàn dân chạy nạn đang run rẩy, trong lòng vô cùng hoảng sợ. Anh ta hô lớn:

- Mọi người không cần sợ hãi. Chúng tôi là quân Tùy ở Phong Châu, dẫn các người đi tới Phong Châu sinh sống. Nơi đó không có chiến tranh, không có tạo phản, có thể khiến các ngươi cơm no áo ấm, so với đi Đột Quyết làm nô lệ tốt hơn gấp trăm lần!

Dân chúng đi tị nạn nghe nói là quân Tùy ở Phong Châu, hoảng sợ trong lòng đã giảm bớt. Lúc này bọn họ đã không muốn đi Đột Quyết nữa, liền dưới sự bảo vệ của thám báo quân Tùy, quay đầu tiến về hướng quận Du Lâm.

Giữa trưa ngày thứ ba, Giáo úy Vũ Trí Viễn dẫn đầu binh lính bảo vệ hơn hai ngàn dân chạy nạn từ phía bắc đến hồ Du Lâm. Dân chạy nạn đều đang ở tình trạng kiệt sức, nhưng cứ nghĩ quân Đột Quyết sẽ đuổi theo, trong lòng sợ hãi khiến cho bọn họ không dám nghỉ ngơi, thẳng một mạch trốn về phía nam. Cuối cùng, bọn họ đã tới được mảnh đất an toàn theo như lời quân Tùy đã nói. Họ thấy hồ nước xanh thẳm như bảo thạch. Hơn hai ngàn già trẻ gái trai liền cảm thấy tinh thần phấn chấn, mừng rỡ hò reo chạy về hướng bên hồ, thoải mái uống nước hồ. Tiếng hoan hô, tiếng cười vang vọng ven hồ.

Lúc này, một gã binh lính chỉ về phía xa kêu to:

- Giáo úy, người xem!

Vũ Trí Viễn nhìn thấy, ở cách đó vài dặm có một quân doanh với quy mô khổng lồ. Đám lính đều cùng nhau kêu to lên:

- Là quân doanh!

Quân doanh ở ven hồ Du Lâm chỉ có thể là quân Phong Châu. Từ phía xa xa, một đội kỵ binh trinh sát tuần tra vội vàng chạy tới. Một lát sau, bọn họ kinh ngạc nhìn mấy ngàn dân chạy nạn đang đứng đông nghịt bên hồ. Quan quân dẫn đầu cao giọng hỏi:

- Là người nào đưa tới?

Vũ Trí Viễn chắp tay thi lễ.

- Tại hạ là Giáo úy Vũ Trí Viễn quân thám báo Phong Châu thường trú ở quận Du Lâm, phụng lệnh Dương đốc quân chặn dân Tùy chạy nạn trốn lên phương bắc trở về.

Quan quân cười nói:

- Quả nhiên là các người. Tổng quản có lệnh, nếu các người trở về, yêu cầu Giáo úy đến gặp người. Dân chạy nạn tạm thời đưa vào bố trí trong doanh trại.

Vũ Trí Viễn thoáng ngây ngẩn cả người.

- Tổng quản đến đây sao?

- Tổng quản dẫn quân đến Du Lâm. Lúc này đang ở trong đại doanh. Xin theo ta đến đó!

Vũ Trí Viễn gật đầu, dặn dò thủ hạ đưa dân chạy nạn về đại doanh. Anh ta giục ngựa đi theo quan trinh sát tuần tra chạy về hướng đại doanh.

Đây là một đại doanh quân Tùy có hai vạn quân tinh nhuệ, do Dương Nguyên Khánh tự mình Thống soái.