Những ngày ngồi trong phòng tạm giam, tuy phải nuốt bao nhiêu cay đắng, hơn nữa từ một góc độ đặc thù của xã hội, tôi đã tự thân trải qua một thử thách mà trong cuộc sống bình thường khó lòng tưởng tượng nổi.

Ở một nơi cách biệt với thế giới bên ngoài, mỗi một giám hiệu (số hiệu giam giữ) lại tự hình thành các "thể chế" xã hội nhỏ độc lập. Phạm nhân trong đề lao, theo thân phận không giống nhau cũng sẽ được sắp xếp theo địa vị cấp bậc khác nhau. Kẻ "đầu sỏ" chính là "hiệu trưởng", nắm trong tay không ít đặc quyền.

Nơi tôi bị giam là phòng A ở tầng , cả khu trại giam được phân ra thành A,B,C. A là số hiệu của phòng nữ, được ngăn cách với phòng A bởi phòng A.

Phòng A thường được gọi là "Tiểu đề lao", bởi vì nó là nơi để giam giữ những phạm nhân ngắn hạn, còn về thành phần thì phức tạp vô kể, nào cờ bạc, mại dâm, đánh nhau, bán băng đĩa lậu...đủ cả, ngoài ra vẫn còn vài ba thành phần khác bị tàn tật câm điếc, đám này đều là những tay móc túi lõi mặt.

Tôi và A Hào cũng là gặp nhau trong cái phòng tạm giam A đó, sở dĩ cậu ấy bị "tóm" vào trong này là vì trong lúc tham dự hôn lễ của bạn, do uống quá chén, không nhận nổi đường về nhà và đã đến gõ cửa nhà một phụ nữ, chị ta sợ hãi không dám mở cửa, thấy vậy A Hào lại lấy tay đập bể cửa kính nhà người ta, trên tay bị chi chít những mảnh vỡ thủy tinh đâm dằm, sau đó có người qua đường trông thấy chuyện này bèn gọi điện cho , thế là cậu ta mới bị "chui" vào đây như thế. Sau khi sự tình xảy ra, nếu cảnh sát không bảo cho cậu ta biết hành vi mình đã làm, thì cậu ta hoàn toàn không hay nhớ những việc mình gây ra.

Có nhiều chuyện mà tôi không thể tưởng tượng nổi trước khi vào đây, đầu tiên là việc người quá đông. Cái phòng nhỏ tí mười mấy mét vuông mà giam những hơn bốn mươi con người, lúc ngủ thì cứ số hiệu này chồng lên số hiệu kia, tay nọ chân kia chồng chéo loạn xạ, cái sự "ngủ" thật chưa bao giờ vất vả khổ sở đến thế. Cả đêm lại còn phải lo đề phòng bất chợt một cái chân thối nào đó xộc thẳng vào mũi mình, cứ vài phút lại phải xoay người một lần, tranh thủ hít lấy mấy đợt không khí.

Sáng ra thức dậy còn kinh khủng hơn, trên bốn chục "kẻ khốn khổ" phải dùng chung một chiếc bàn chải đánh răng, trên cái bàn chải đó nào xanh đỏ tím vàng, màu sắc đến rực rỡ, khiến người ta buồn nôn chết mất.

Vẫn còn một chuyện không ngờ tới là, trong này không phải chỉ ăn có mỗi cơm rau đạm bạc, chỉ cần anh có tiền thì muốn ăn thứ gì có thứ đó. Bánh bao, chân giò chiên giòn, bánh kẹp thịt...đủ cả, thuốc lá thơm cũng Hồng Vân, Luân Triều mấy loại.

Nhưng giả dụ không có tiền, thì đúng là chỉ biết ngậm ngùi ăn uống đạm bạc cho xong bữa. Mà món canh rau cải này được nấu rất cẩu thả, rau được cắt dối thành mấy phần, sau đó cho vào nồi đổ nước rồi nấu, chắc cũng được vài giọt dầu ăn, nêm thêm tí muối, vậy là thành canh.

Một lão lưu manh vì giở trò cưỡng bức nữ sinh trong trường nhìn vào biên bản tạm giam của tôi thì nói:

- Chuyện của cậu không đơn giản chỉ cần phạt tiền tạm giam là xong đâu, ít nhất cậu cũng phải bị đi lao động cải tạo một năm

Tôi nghe xong giật mình vì bất ngờ, vội hỏi như vậy là sao?

Lão lưu manh nói:

- Tôi đã hơn sáu mươi tuổi đầu rồi, sống trong tù cũng phải hơn bốn chục năm, tuy biên bản quy tội của cậu viết đơn giản vậy thôi, nhưng thật ra lại nghiêm trọng lắm đấy, tóm lại trong vài từ: cải tà quy chính theo luật pháp, điều này nghĩa là phải phán lao động cải tạo.

Tôi cười nói:

- Lão đầu tử kia đừng có dọa người, phán một năm lao động cải tạo không phải chuyện nhỏ đâu? Cảnh sát chưa nói gì với tôi sao dám định đoạt chứ?

Lão lưu manh lại nói:

- Cậu chẳng hiểu luật pháp gì cả, làm trái pháp luật là mâu thuẫn nội bộ của nhân dân, phạm tội ắt có can hệ tới cậu. Lao động giáo dưỡng là cưỡng chế, căn bản không cần ra tòa thẩm phán, hơn nữa cũng không để cậu kéo dài thời gian chịu án.

Nghe ông ta nói có vẻ có lý, lại nghĩ tới phải đi lao động cải tạo một năm, tâm can tôi không tránh khỏi có chút căng thẳng.

Lão lưu manh như cười trên nỗi đau của người khác, nói tiếp:

- Đừng lo lắng như vậy, một năm thôi mà, cũng không dài lắm đâu, lần này tôi cũng chịu một năm đấy, hai chúng ta đúng lúc làm bạn được rồi.

Nghe xong cơn bực tức trong tôi như muốn ngùn ngụt bốc lên, giơ tay định cho miệng lão lưu manh một "quả pháo thông thiên", nhưng mấy người xung quanh đã kịp ngăn tôi lại. Lúc này quản giáo nghe có tiếng ồn ào bèn đi lại kiểm tra, sau khi nghe ra sự việc thì đã giam tôi vào một phòng giam đơn dành cho một người.

Sau khi bị đưa vào phòng đơn tôi đã cực kỳ hối hận, sớm biết đánh người có thể được giam ở phòng đơn, tôi đã ra tay với mấy hạng người kia sơm sớm thì đâu đến nỗi phải khổ sở trong cái phòng A kia lâu như thế.

Buổi tối hôm đó, tôi xin một quản giáo trại giam ít mồi lửa để hút thuốc, một người đang ngồi phì phèo khói thuốc trong đề lao tối om, bỗng gió ngoài song sắt lùa vào quân phục một người, trước ngực có đeo một tấm thẻ có ba chữ số: