- Tuyệt vời! - Giáo sư Marcus Moriarty reo lên - Không còn nghi ngờ gì nữa, các cậu à! Cái bảo vệ bao gươm này mang ấn chương hoàng gia Castille.

Chiều thứ sáu hôm đó, Ba Thám Tử Trẻ đang ở trong văn phòng của vị giáo sư, một chuyên gia về lịch sử Tây Ban Nha và Mêhicô, mà ông Hitchcock đã giới thiệu và gửi gắm ba bạn. Ngày hôm đó, ngay sau khi tan học, bộ ba đã xin được anh Hans chở đến Los Angeles, đến nhà vị giáo sư danh tiếng.

- Hiển nhiên - giáo sư nói tiếp - là vật này đã từng thuộc vua Tây Ban Nha vào đầu thế kỷ thứ XVI. Các cậu tìm thấy ở đâu vậy?

Hannibal tiết lộ cho giáo sư biết và kể về pho tượng.

- Cái bảo vệ bao gươm này có đủ xưa cổ để có thể nghĩ là của thanh gươm Cortès của gia đình Alvaro không ạ?

- Thanh gươm Cortes à? Thật ra, thì có, vật này thuộc cùng một thời đại. Nhưng thanh gươm danh tiếng đã bị mất tích cùng Don Sebastian, hồi năm , trừ phi... chẳng lẽ các cậu đã tìm ra cả thanh gươm sao?

- Dạ không, thưa bác - Bob nói.

- Đúng hơn, là chưa tìm ra - Peter chỉnh.

- Bác làm ơn chỉ cho tụi cháu làm cách nào có thể tìm hiểu và biết xem chuyện gì đã thật sự xảy ra với Don Sebastian hồi năm .

- Tôi nghĩ các cậu sẽ tìm thấy mọi tài liệu liên quan đến dòng họ Alvaro ở Thư viện Lịch sử thành phố Rocky - Giáo sư giải thích - Và cả một số liên quan đến cuộc chiến tranh Mehicô. Ở đó, hồ sơ lưu trữ phong phú lắm. Năm đặc biệt rất đáng nghiên cứu. Cuộc chiến tranh Mêhicô là một giai đoạn lạ lùng trong lịch sử Californie nói riêng và Mỹ nói chung.

- Tại sao vậy bác? - Bob hỏi.

- Tháng năm , chính phủ Hoa Kỳ dã tuyên chiến với Mêhicô để chiếm đất, dường như kể cả đất Californie. Dưới ách thống trị Mêhicô, nhiều người dân Californie sống một cuộc sống cơ cực. Phần lớn là những người yankee đến đó lập nghiệp, nhưng cũng có "trưởng trại” Tây Ban Nha cũ. Khi hải quân Mỹ phong toả các hải cảng Californie, hồi đầu cuộc chiến, thì không có sự kháng cự nào hết. Lính đóng quân dọc theo bờ biển. Một số lớn là lính tự nguyện thuộc đạo quân viễn chinh Mỹ của John C. Fremont. Thời đó, Fremont đang ở Californie và lính của ông cư xử như quân xâm lược trước khi có tuyên chiến.

- Ở trường, tụi cháu có được học về sĩ quan Fremont - Bob nói.

- Như tôi đã nói, hải cảng không hề kháng cự. Tất cả đã diễn ra nhẹ nhàng. Kể cả các trưởng trại Tây Ban Nha, tuy không thích tình hình, cũng không tỏ ra chống đối thực sự. Khi ấy, tướng chỉ huy Mỹ, do Fremont cử ở lại Los Angeles và có toàn quyền, đã hành động một cách tai hại, bắt giữ các chủ trang trại trong vùng và làm nhục họ một cách không cần thiết. Nhân dân nổi dậy. Tôi nghĩ Don Sebastian Alvaro đã là âm nhân của tướng chỉ huy này. Nếu sống, có lẽ ông đã lãnh đạo cuộc khởi nghĩa. Dòng họ Alvaro trung thành với Mêhicô. Dường như con trai của Don Sebastian đã chiến đấu cùng quân đội Mêhicô chống lại quân xâm lược Mỹ, chính tại Mêhicô. Nhưng ở Californie, cuộc chiến chỉ kéo dài vài tháng. Quân đội bị Mỹ trấn áp và Mêhicô chính thức nhượng Californie cho Hoa Kỳ vào năm , khi hết chiến tranh.

- Vậy ở vùng của mình, người ta đã đánh nhau - Peter thốt lên - Nghe hấp dẫn quá!

Giáo sư Moriarty nghiêm khắc nhìn Peter.

- Cũng có thể chiến tranh là hấp dẫn, nhưng trải qua rất nhiều đau khổ... Tôi hiểu rằng các cậu nhỏ tuổi, các cậu say mê phiêu lưu... Vậy các cậu nghĩ rằng thanh gươm Cortès có thể còn trong xứ này và các cậu đang truy lùng gươm, phải không? Đã mấy thế kỷ nay, không hề thấy thanh gươm. Tôi vẫn luôn nghĩ rằng đó chỉ là truyền thuyết. Tuy nhiên, tôi sẽ rất vui nếu các cậu thông tin cho tôi về công cuộc tìm kiếm.

- Tụi cháu sẽ thông tin, thưa bác - Hannibal trả lời - Cảm ơn bác đã giúp đỡ.

Trong khi đứng bên ngoài chờ anh Hans đi công chuyện cho chú Titus, ba Thám Tư Trẻ thảo luận sôi nổi.

- Các bạn à, mình nghĩ rằng ta không nên nói nhiều về thanh gươm Cortès - Hannibal nói - Sợ có nhiều người cũng muốn tìm để lấy riêng. Giáo sư đã cho ta biết rằng cái bảo vệ bao gươm thuộc cùng thời với thanh gươm và từng thuộc nhà vua Tây Ban Nha. Như vậy cũng đủ để cho ta hy vọng.

- Mình đoán chặng đường kế tiếp của bọn mình là Thư viện sử học? - Bob nói.

- Cậu định tìm cái gì ở đó, hả Babal? - Peter hỏi.

- Nếu mình đoán đúng, ta sẽ có thể tìm thấy một chi tiết chứng minh rằng các sự kiện năm không diễn ra đúng như phần lớn người ta nghĩ.

Hans đến cùng chiếc xe tải nhẹ, ba thám tử nhanh nhẹn lên xe. Khi đến Rocky, Hans cho ba cậu xuống ở Thư viện Sử học.

Phòng thư viện im lặng, chỉ chứa có sách, phiếu, bản đồ... và thư viện phó, ông này quen với ba thám tử và trêu chọc:

- Sao các thám tử, hôm nay theo vụ nào đây? Có người bị mất mèo con hay chó con, hay các cậu chạy theo một con mồi to hơn?

- To bằng thanh g… - Peter bắt đầu khoe.

Cú thúc cùi chỏ của Hannibal ngắt lời Peter.

- Xin lỗi! - Thám tử trưởng nói.

Rồi Hannibal mỉm cười với ông thư viện phó.

- Tụi cháu đến đây không phải để điều tra, mà chỉ để giúp Bob nghiên cứu: Bob được giao bài tập ở trường là viết lại về dòng họ Alvaro.

- Thư viện có hồ sơ riêng cho dòng họ Alvaro.

- Có thể trong hồ sơ thư viện còn có một tập liên quan đến Don Sebastian... của quân đội Mỹ chiếm đóng không? - Hannibal hỏi.

Ông phó thư viện đi lấy hồ sơ, hai thùng đầy ắp tài liệu. Ba thám tử trẻ hoảng sợ nhìn núi giấy tờ.

- Báo cáo đây, của quân đội, mới có năm thôi - phó thư viện tinh ranh nói - Thời đó, người ta khoái làm các báo cáo dài dòng.

Ba Thám Tử Trẻ khiêng đống giấy vào một góc yên tĩnh.

- Mình sẽ lo hồ sơ Alvaro - Hannibal quyết định - Còn hai cậu hãy xem mấy báo cáo của quân đội.

Suốt hai giờ liền, ba bạn xem xét đống giấy tờ trước mặt. Ông phó thư viện có việc dọn dẹp phải làm và để cho ba thám tử được yên. Phòng vắng vẻ và im lặng ngoại trừ những tiếng thở dài của Peter.

Cuối cùng, không còn gì để kiểm kê nữa, Bob và Peter đã chọn được hai bản báo cáo của quân đội thuộc năm , còn Hannibal chỉ lấy được một bức thư vàng khè do thời gian.

- Đây là thư của Don Sebastian gởi cho con trai - thám tử trưởng giải thích - lá thư duy nhất mà mình thấy quan trọng. Của Don Sebastian viết khi bi tù ở Rocky, còn con trai ông là sĩ quan trong quân đội bên Mêhicô. Rất tiếc là thư viết bằng tiếng Tây Ban Nha cổ và mình không biết dịch chính xác lắm. Dường như thư nói rằng lính Mỹ đã bắt giữ Don Sebastian và giam nhốt ông trong một ngôi nhà gần biển. Thư có nói đến cái gì đó về người đến thăm nuôi, báo rằng phần còn lại đều ổn và người tù hy vọng sẽ được gặp lại con trai, sẽ chiến thắng quân xâm lăng. Có phải là bóng gió nói về chuyện vượt ngục không? Mình không chắc. Thư đề ngày -- và không hề nói gì đến thanh gươm.

- Cậu hãy nhớ lại đi - Peter nói - Ông ấy bị giam và không thể nói được gì nhiều. Hay ông ấy viết mật mã?

- Cũng có thể - Hannibal thừa nhận - Ta sẽ nhờ anh Pico dịch thư này cho đúng và…

- Có thể không cần dâu - Bob can thiệp và huơ một tài liệu - Đây là thông điệp của chính phủ Mỹ gởi cho con trai của Don Sebastian, khi ông José về nhà sau chiến tranh. Công văn tỏ lời hối tiếc của chính phủ về cái chết bi thảm của Don Sebastian, bị giết trong cuộc toan vượt ngục vào ngày --. Lính gác không còn cách nào khác, vì Don Sebastian có vũ trang và cố chống cự. Người tù bị bắn chết bằng đạn và té xuống biển. Sự việc do trung úy James Brewster báo cáo lại và được hạ sĩ William McPhee và lính Crane xác minh. Cả hai đều đang trực ở nơi giam giữ Don Sebastian vào ngày hôm đó.

- Câu chuyện này không cho ta biết thêm được gì - Peter bình luận - Anh Pico đã kể cho bọn mình nghe rồi.

- Nhưng bức thư không xác nhận hoàn toàn lời kể của anh Pico - Hannibal đăm chiêu bắt bẻ.

- Báo cáo của trung úy Brewster đính kèm bức thư - Bob nói - Cũng tường thuật sự việc y như thư, ngoại trừ có nói rằng Don Sebastian có vũ khí là... thanh gươm!

Peter và Hannibal buồn rầu nhìn nhau.

- Thanh gươm này đã được một người đến thăm nuôi bí mật chuyển cho Don Sebastian, theo lời trung úy - Bob nói tiếp - Vậy có lẽ Don Sebastian đã mang thanh gươm theo mình khi ngã xuống biển.

- Còn Peter, cậu đã tìm được gì? - Hannibal hỏi.

- Chỉ có bản ghi chú gởi cho một sĩ quan cấp trên, đề ngày tháng chín, yêu cầu cho biết chi tiết về một vụ người Mêhicô tấn công đồn lính Los Angeles vào buổi sáng và cho biết rằng có vài người lính đã vắng mặt mà không xin phép trước ngày tháng chín, và được xem như đào ngũ. Không nói gì đến Don Sebastian và thanh gươm.

Mắt Hannibal sáng lên.

- Peter ơi, trong đó có nói tên các lính đào ngũ không?

- Chờ một chút! Có... Đó là trung úy Brewster, hạ sĩ McPhee và lính...

- Crane! - Bob kết thúc bằng tiếng reo.

Ở cuối phòng, ông phó thư viện ngẩng đầu lên và trách móc liếc nhìn Bob. Ba thám tử trẻ không hề thấy cái nhìn không hài lòng của ông.

- Brewster, McPhee và Crane! - Hannibal mãn nguyện lập lại - Bị tố cáo là vắng mặt từ ngày --.

- Úi chà! - Peter đột ngột hiểu ra và la lên - Giống tên của những tên đã bắn Don Sebastian!

- Tự cho là đã bắn Don Sebastian - thám tử trưởng chỉnh.

- Cậu nghi họ nói láo à? - Bob hỏi.

- Mình thấy rất khả nghi rằng ba quân nhân khẳng định đã giết chết Don Sebastian lại đào ngũ ngày hôm sau và không bao giờ quay về.

- Nghĩa là bọn chúng đã lấy cắp thanh gươm hả?

- Có thể lắm. Nhưng vậy thì ai đã giấu cái bảo vệ bao gươm trong tượng và để làm gì?

- Thật là kỳ lạ. Ta nên nói chuyện với anh Pico. Do hôm nay đã trễ rồi, sáng sớm mai, ta sẽ đi gặp anh ấy.

Ba thám tử sao chụp lại những tài liệu mình quan tâm, rồi dưới trời mưa tầm tã, quay về Thiên Đường Đồ Cổ, nơi Bob và Peter để xe đạp.

Chiếc xe đua màu đỏ đang đậu trước cổng. Skinny Norris ngồi tay lái. Nó gọi ba bạn bằng nét mặt khinh người.

- Ê, mấy đứa kia! Mình đến đây để cho các cậu một lời khuyên: hãy tránh xa chuyện của bọn Alvaro!

- Đe dọa hả? - Hannibal đáp lại ngay.

- Cha của cậu sẽ không bao giờ lấy được trang trại của họ - Peter tức giận la lên.

- Thế các cậu sẽ làm gì để ngăn cản được ba mình? - Skinny cười khẩy đáp.

- Bọn mình định tìm lại... - Peter bắt đầu nói.

Hannibal đá chân Peter để cản.

- Chúng tôi sẽ có cách, Skinny à.

- Vậy thì cố tìm nhanh lên. Trong không đầy một tuần nữa, trang trại đó sẽ thuộc về chúng tôi. Và bọn Alvaro sẽ gặp rắc rối to. Vì vậy mà các cậu nên lo chuyện mình hơn là xỏ mũi vào việc chúng tôi.

Nói xong, nó rồ máy, bỏ lại Ba Thám Tử Trẻ khá bàng hoàng. Kẻ thù có vẻ tự tin quá.