TÂM LÝ PHẠM TỘI

Tác giả: Trường Nhị

Dịch: Mặc Thủy

Phần // Ba Nấm Mồ

Chương // Trắc nghiệm nói dối

“Anh Lâm, tiếp theo tôi sẽ hỏi anh một vài vấn đề, mong anh sẽ trả lời thành thực.”

“Ừm.”

“Anh tên là Lâm Thần phải không?”

“Đúng.”

“Anh là người Phùng Xuân phải không?”

“Đúng.”

“Anh có đồng ý trả lời thành thật những câu hỏi của tôi trong lần điều tra trắc nghiệm nói dối này không?”

“Đồng ý.”

Lâm Thần ngồi trong phòng thẩm vấn, ngón tay cái và ngón áp út gắn vài cái kẹp, cánh tay quấn máy đo huyết áp, một vài sợi dây dẫn nối ngực anh và màn hình trên bàn.

Tất cả những tham số như nhịp tim, hô hấp, huyết áp, độ dẫn điện ở da của anh đều được ghi nhận lại thành những đường phức tạp trên màn hình, đồng thời đang chậm rãi di động.

Đối diện anh là một nhân viên của Sở thanh tra, tất nhiên không phải là Thanh tra Hoàng.

Sau vụ án “Tên cướp ngọt ngào”, không rõ vì nguyên nhân gì mà Lâm Thần không còn gặp lại Hoàng Trạch nữa, đồng thời cũng không biết vì sao mà Hoàng Trạch lại thật sự cử người đến làm thủ tục thẩm tra chức vụ cố vấn cảnh sát cho anh, tất nhiên là trước đó, anh bất buộc phải khai báo một vài việc chưa được làm rõ.

Mà thông qua trắc nghiệm nói dối cũng là một phần của quy trình khai báo này.

Người tiến hành trắc nghiệm ở đối diện anh dời mắt ra khỏi màn hình giám sát số liệu, ánh mắt người nọ chăm chú, sau khi kết thúc những câu hỏi không có tính đe dọa, tất nhiên sẽ là lúc bước vào chủ đề chính.

“Trong quá trình điều tra vụ án, anh có từng lợi dụng chức quyền để giúp đỡ phần tử phạm tội.”

“Không có.”

“Khi giúp đỡ phía cảnh sát điều tra vụ án giết người liên hoàn ., anh có từng nảy sinh ý định giúp nghi phạm Phùng Bái Lâm nhảy xuống sông trốn thoát?”

“Không có.”

Các đường biểu thị số liệu trên màn hình bắt đầu dao động, người tiến hành trắc nghiệm liếc nhìn qua rồi hơi thất vọng quay đi: “Sau khi anh và Phùng Bái Lâm cùng rơi xuống sông, rốt cuộc đã xảy ra chuyện gì, Phùng Bái Lâm còn sống hay đã chết?”

“Sau khi rơi xuống sông cùng Phùng Bái Lâm, chúng tôi bị nước sông cuốn đi rồi tách nhau ra, tôi không biết hắn có còn sống không.” Lâm Thần cầm ly thủy tinh, nước rất nóng, trên mặt nước là lá trà đang lơ lửng, anh nhìn vào cuống trà đang xoay vòng, bình thản trả lời.

“Theo như anh nói, nếu anh đã không sao thì vì lý do gì lại không trở về báo cáo tình hình rồi mới đi, mà lại lặng lẽ biến mất?”

Nghe thấy câu hỏi này, Lâm Thần hơi ngước mắt lên, có vẻ như đang nhìn vào mặt người thực hiện trắc nghiệm nói dối, lại dường như đang nhìn vào tấm kính kính một chiều sau lưng anh ta.

“Nếu mục tiêu của Phùng Bái Lâm vẫn luôn là tôi, tôi sợ nếu xuất hiện thì sẽ mang đến rắc rối không cần thiết cho cảnh sát.” Anh dừng một chút rồi nói tiếp: “Hơn nữa, có một vài người quyền cao chức trọng luôn gây phiền toái cho tôi, vì vậy giả chết là để tránh khỏi những người này.” Hơi thở của anh rất đều, giọng nói bình thản, bởi vậy nghe có vẻ cực kỳ thẳng thắn.

Dù không nhìn thấy những biểu đồ phức tạp kia, chỉ nghe giọng điệu của anh hoặc nhìn thái độ này, bất cứ ai nghe câu nói vừa rồi cũng đều cho rằng lý do đó không có vấn đề gì, nhưng cũng chỉ là không có vấn đề mà thôi.

Hình Tòng Liên đứng ngoài tấm kính một chiều, hai tay đút túi, mặc cảnh phục cực kỳ đúng chuẩn, khác với Thanh tra Hoàng mặc cái gì cũng phải phẳng phiu chỉnh tề, góc áo anh hơi nhăn, nút áo trên cùng không cài, vì vậy trông có vẻ rất thoải mái tùy ý, thế nhưng có lẽ vì hốc mắt anh quá sâu hay có thể là đôi tròng mắt ánh lục, khi anh nhìn chăm chú vào phòng thẩm vấn, đôi mắt ấy toát ra vẻ tĩnh lặng và rét lạnh thấu xương hoàn toàn trái ngược với vẻ ngoài ung dung thong thả.

Thế nhưng sự bình tĩnh và sâu thẳm ấy chỉ duy trì trong một khoảng thời gian rất ngắn, khi nghe được câu trả lời rất hợp lý kia, khóe miệng vốn đang giữ ở góc độ nghiêm túc chợt nhếch lên, đôi mắt xanh thẫm dường như lấp loáng gợn sóng, sau đó anh vừa cười vừa nhìn sang máy trắc nghiệm nói dối trên bàn.

Ừm, tất cả chỉ số đều ổn định, thế là nụ cười của anh càng rõ rệt hơn.

Người tiến hành trắc nghiệm lật đến trang giấy tiếp theo, đột nhiên hỏi: “Anh đã từng yêu đương chưa?”

Ngay cả Lâm Thần cũng khá bất ngờ trước câu hỏi này: “Hửm?”

“Trả lời câu hỏi.” Người kia hắng giọng, nghiêm túc nói.

“Chưa.”

“Anh chưa từng thích ai sao?” Có vẻ như anh ta cho rằng câu trả lời này khá kỳ lạ nên không kìm được bổ sung thêm.

“Không có.”

Đúng ngay lúc này, các chỉ số trên màn hình giám sát cuối cùng cũng xuất hiện dao động có thể thấy bằng mắt thường, mà người đang đáp lời rất nhanh ý thức được mình vừa nói dối.

Lâm Thần hơi nhíu mày, tựa như không hề nghĩ đến việc có vấn đề trong câu trả lời này.

Nhưng rốt cuộc thì vấn đề ở đâu nhỉ?

Tuy người được hỏi bắt đầu rối rắm, nhưng người hỏi đã rất nhanh bỏ qua, ai mà chẳng có một vài bí mật chứ?

Người kia tiếp tục hỏi: “Vậy thì, xét theo hồ sơ vụ án Tên cướp ngọt ngào, anh tình cờ xuất hiện trên chiếc xe khách bị cướp đúng không?”

“Đúng.”

“Anh định đi đâu.”

“Du lịch.”

“Thật tình cờ……”

Vào lúc này, Lâm Thần cuối cùng cũng buông bàn tay đang cầm chặt ly trà ra, nói: “Xin lỗi, cho phép tôi cắt ngang anh ở đây.”

“Chuyện gì thế?”

“Những câu hỏi của anh vừa rồi, tôi nghĩ bộ quy trình trắc nghiệm mà anh đang sử dụng hẳn phải là phương pháp trắc nghiệm nói dối với bộ câu hỏi chuẩn mực CQT……”

CQT (control question test): phương pháp đặt các câu hỏi liên quan đến quá khứ của người được kiểm tra nhằm gợi lên phản ứng sinh lý mạnh, chủ yếu ứng dụng trong các bài trắc nghiệm nói dối cùng với những câu hỏi liên quan đến hành vi phạm tội.

Người tiến hành trắc nghiệm lật lại trang đầu tiên, tỏ ra hơi lúng túng.

“Phương pháp trắc nghiệm nói dối với bộ câu hỏi chuẩn mực gồm bốn phần: câu hỏi trung tính, câu hỏi tiêu chuẩn, câu hỏi liên quan, và câu hỏi ngoài lề. Các vấn đề như tên tuổi thuộc loại câu hỏi trung tính, tác dụng của chúng nhằm để xác định mức phản ứng bình thường, cho nên trong quá trình hỏi, cần phải cố gắng làm cho người trả lời đưa ra một đáp án ‘đúng’ và một đáp án ‘không đúng’, bằng không sẽ có vấn đề trong việc thiết lậop đường quy chiếu.”

Người trắc nghiệm khép tài liệu lại, bất đắc dĩ lắng nghe.

“Đồng thời, khi hỏi những câu liên quan đến nội dung vụ án, anh cần phải cố gắng viết nội dung câu hỏi dưới hình thức sao cho người được hỏi đưa ra câu trả lời đúng hoặc không đúng, hai câu hỏi đầu tiên anh đưa ra rất tốt, nhưng phần phía sau đã biến thành thẩm vấn, thẩm vấn dù sao cũng khác biệt với trắc nghiệm nói dối.”

Người kia há miệng nhưng nhận ra mình không thốt thành lời.

Có điều, Lâm Thần rõ ràng chưa nói hết lời, anh tiếp tục: “Thật ra trong bộ câu hỏi trắc nghiệm nói dối CQT, tốt nhất là một câu hỏi chỉ đề cập đến một phương diện nhất định, thông qua phương thức hỏi lặp đi lặp lại để xác định xe người bị hỏi có nói dối hay không, cho nên vụ án Tên cướp ngọt ngào là vấn đề khác, tốt nhất là anh nên để đến phần sau hẵng hỏi tôi.”

Lâm Thần phản kích cực nhanh, rất không nể tình.

Hình Tòng Liên gần như phải bật cười thành tiếng, ai kia trả lời sai một câu mà giận dỗi quả thực là đáng yêu.

“Anh Lâm, có cẻ tôi đã hiểu rồi.” Người tiến hành trắc nghiệm nói dối thở dài, đứng dậy giúp Lâm Thần gỡ những thiết bị đo lường kia xuống, “nếu anh cố ý muốn nói dối thì máy móc cũng không thể xác định được.”

“……”

“Đây chỉ là làm việc theo quy trình, anh trả lời thêm vài câu nữa là chúng ta có thể nghỉ rồi.”

“Mời hỏi.”

“Tôi đã đọc hồ sơ vụ án ‘Tên cướp ngọt ngào’, anh với tư cách chuyên gia đàm phán lâm thời đã thành công khuyên giải được Phương Ngải Tử, đồng thời anh cũng là một trong những người cuối cùng tiếp xúc với Dương Điển Phong, sau đó, chiếc xe chở Dương Điển Phong bị gắn bom dạng hít, trong tình huống đó, anh có cho rằng Dương Điển Phong đủ thời gian để báo tin hắn bị bắt cho bọn tội phạm không?”

“Không thể, khi đó hắn không có bất cứ cơ hội nào để tiếp xúc với những phương tiện liên lạc như điện thoại, hơn nữa bản thân Dương Điển Phong cũng hiểu rõ một khi hắn bị bắt, tìm kiếm sự che chở của cảnh sát là con đường duy nhất.”

“Phản ứng của tổ chức tội phạm khi đó quá nhanh, nếu không phải chính Dương Điển Phong thông báo cho chúng, liệu tôi có thể đưa ra suy luận rằng ai đó trong số những người có mặt tại hiện trường đã truyền tin tức này cho bọn tội phạm, từ đó dẫn đến việc chúng có thể phản ứng cực kỳ nhanh chóng, giết người bị đầu mối.”

“Tôi không loại trừ khả năng này, nhưng trên thực tế, tôi cũng có thể cho rằng Dương Điển Phong đã bị tổ chức tội phạm kia giám sát nghiêm ngặt, chỉ cần hắn xảy ra vấn đề thì sẽ lập tức bị sát hại.”

“Mời anh trả lời trực tiếp câu hỏi của tôi, liệu tôi có thể đưa ra suy luận như trên hay không.” Người tiến hành trắc nghiệm ngắt lời anh, nghiêm túc hỏi vặn lại.

“Có thể.” Lâm Thần im lặng một lát mới đáp.

“Tiếp tục câu hỏi vừa rồi, anh là chuyên gia được huấn luyện về tâm lý học một cách chuyên nghiệp và có hệ thống nhất tại hiện trường vụ án, vậy thì anh có phát hiện ra sự bất thường của ai đó hay không, đồng thời trong số những người có mặt, anh cho rằng ai là người có khả năng truyền tin cho bọn tội phạm nhất?”

Nghe thấy câu hỏi này, Lâm Thần chợt ngẩng đầu lên.

Hai vấn đề trong câu nói vừa rồi sặc mùi phong cách của Sở thanh tra, đầy âm mưu và bẫy rập, thậm chí rất có khả năng chúng là do chính Thanh tra Hoàng viết ra.

Vốn dĩ sự tồn tại của Sở thanh tra là để giám sát các nhân viên cảnh sát, xem họ có sử dụng quyền lực của mình một cách chính xác trong quá trình thực hiện nhiệm vụ hay không, nếu Sở thanh tra hoài nghi trong hàng ngũ cảnh sát có người tiết lộ bí mật, đương nhiên họ sẽ bắt tay vào điều tra, nhưng dựa trên suy luận mang tính tương đối đề yêu cầu một kết quả mang tính chuẩn xác, dùng những câu hỏi trần trụi để khuyến khích mọi người tố giác lẫn nhau thì quả thực sẽ khiến người ta lạnh lòng.

“Tôi đúng là đã được huấn luyện chuyên nghiệp về tâm lý học, nhưng tôi không phải là chuyên gia phân tích biểu cảm khuôn mặt chuyên nghiệp, tôi cũng cần phải quan sát cẩn thận và trao đổi với đối tượng thì mới phát hiện ra vấn đề, anh hỏi tôi khi đang đối diện với Phương Ngải Tử, liệu tôi có phát hiện ra nhân viên cảnh sát nào có âm mưu xấu xa khi đang ẩn mình trong rừng cỏ lau hay không, tôi chỉ có thể trả lời rằng tôi không có năng lực phát hiện ra vấn đề này.”

……

Thủ tục thẩm tra luôn rườm rà và dài dòng.

Khi Lâm Thần bước ra khỏi cổng lớn thì trời đã tối rồi, đêm đầu xuân, cả ngọn gió lẫn bầu trời sao đều thật dịu dàng.

Hình Tòng Liên dựa trên cột đá ngoài cổng hút thuốc, khi thấy Lâm Thần, anh chậm rãi đứng thẳng người lên: “Thuận lợi không?”

Lâm Thần lắc đầu, đưa kết quả vừa nhận được ra.

Hình Tòng Liên sầm mặt, anh cắn đầu lọc thuốc, nhanh chóng lật báo cáo ra, ánh mắt rơi trên hàng chữ sau cùng.

Trên đó viết rõ bốn chữ “Thông qua thẩm tra”.

Hình Tòng Liên không kìm được đặt tay lên đầu Lâm Thần mà xoa: “Ài, không phải là thông qua rồi sao, lắc đầu làm gì?”

“Không phải anh hỏi tôi có thuận lợi không à?”

“Đã thông qua thì còn không thuận lợi gì nữa?”

“Tôi chỉ cảm thấy chuyện Hoàng Trạch đột nhiên buông tay, thật sự để tôi thông qua là quá kỳ lạ thôi.”

Nhìn gương mặt thoáng vẻ lo âu của Lâm Thần, Hình Tòng Liên mỉm cười đầy ẩn ý: “Ai biết được lỡ như lương tâm đột nhiên lên tiếng thì sao?”

Anh rít một hơi thuốc, cười mà nói.

~~